Hieronder een vervolg op ons blog over soorten plastic en recyclecodes. De stoffen in deze blog:
- Vallen niet onder een van de recycle codes.
- Zijn niet direct herleidbaar naar een recyclecode.
- Vallen onder recycle code 7 (overig). Een grote, onduidelijke groep waarin veilige plastics, maar bijvoorbeeld ook het schadelijke polycarbonaat zitten.
- Zijn een naam voor een groep uiteenlopende plastics.
- Zijn geen plastic maar lijken erop waardoor ze in de volksmond plastic worden genoemd.
Om het overzichtelijk te houden, staan de stoffen op alfabetische volgorde.
ABS (Acrylonitril butadieen styreen)
ABS is een zeer hard plastic van hogere kwaliteit en valt onder recyclecode 7 (overig). ABS is SAN met butadieen, en daardoor nog veel harder en sterker. De grondstof styreen is wel schadelijk, maar het eindmateriaal ABS blijkt geen schadelijke stoffen te lekken. ABS is een van veilige plasticsoorten in de gemengde groep met recycle code 7. Wel blijven opletten of ABS niet gecombineerd wordt met andere plastics zoals polycarbonaat (PC, recycle code 7) wat schadelijk BPA bevat. En even checken of er geen vlamvertragers toegevoegd zijn (met name bij keukenspullen).
Zit in: Heel veel producten zoals speelgoed (bijv lego), telefoons, computers, kunststof meubelen en huishoudelijke apparaten.
Lego: De gekleurde harde lego onderdelen zijn van ABS, de doorzichtige blokjes van polycarbonaat (niet veilig) en de buigzame, zachtere onderdelen van Delrin (een soort nylon, polyoxymethyleen). Of Delrin veilig is is niet helemaal duidelijk. Een van de grondstoffen is echter wel schadelijk formaldehyde en dit komt ook bij verhitting van Delrin weer vrij.
CPE (chlorinated polyethyleen)
CPE is een thermoplastisch elastomeer (TPE), een copolymeer van polyethyleen met chloride. Het is een veel gebruikt synthetisch rubber vanwege de hitte-, brand- en waterbestendigheid. CPE wordt vaak toegevoegd aan andere plastics zoals PVC, PE en ABS om deze beter bewerkbaar te maken. Bij de productie van CPE, komt, net als bij PVC, schadelijk dioxine vrij door de aanwezigheid van chlorine in het proces. Het is helaas niet helemaal duidelijk of CPE daadwerkelijk schadelijk is in het eindproduct, maar gezien de aanwezigheid van chlorine en het vrijkomen van formadehyde bij het produceren is het niet zomaar veilig te noemen. Ook kunnen er, net als bij PVC, weekmakers zijn toegevoegd aan CPE, opletten dus.
Zit in: Transportbanden, kabels, slangen, bedrading, regenpijpen en in de rubbers van de koelkast.
EPS (Expanded polystyreen)
EPS is geëxpandeerd polystyreen, ook wel polystyreen-hardschuim genoemd. In de volksmond heet het gewoon piepschuim wat wordt gebruikt als isolatiemateriaal in de bouw maar ook als verpakkingsmateriaal. EPS is net als polystyreen (recycle code 6) schadelijk door lekkend styreen dus je kunt je kind beter niet met piepschuim laten spelen.
EVA (ethyleen vinyl acetaat) en PEVA (polyethyleen vinyl acetaat)
Dat niet alle vinyl per definitie schadelijk is, blijkt uit EVA en PEVA. Deze plastics zijn beide een thermoplastisch copolymeer van PE (polyethyleen, recycle code 2) met vinylacetaat, een vinyl dus. (P)EVA is een veilig alternatief voor schadelijke PVCs, plastics en foam. Om een goede keus te maken is het belangrijk goed op te letten bij vinyl want de meeste vinyl producten zijn van PVC gemaakt, schadelijk dus. (P)EVA en PVC lijken uiterlijk erg op elkaar. Het verschil is te zien aan de recycle code, PVC heeft code 3 en (P)EVA code 7.
Zit in: Uiteenlopende producten, yogamatten, poppen en speelgoed.
Homopolymeer en copolymeer
Homopolymeer en copolymeer zijn geen plasticsoorten maar hiermee wordt aangeduid hoe de chemische structuur eruit ziet (herhaling van steeds hetzelfde molecuul of verschillende).
Melamine
Melamine is eigenlijk geen plastic maar het wordt wel vaak zo genoemd en vergeleken met plastic. Melamine kan schadelijke stoffen lekken. In deze blog kun je er meer over lezen.
Zit in: Kinder- en kampeerservies, schoolbekers.
PU/PUR (Polyurethaan)
Bij de productie van PU komen schadelijke stoffen vrij en worden schadelijke grondstoffen gebruikt en het is niet 100% bekend of deze in de eindproducten nog aanwezig zijn. Gelukkig is men bezig met het ontwikkelen van minder schadelijke productiemethoden
- PU: Kunstleer, autolak.
- PU-elastomeren: stretch-/zwem-/sportkleding , kit en houtlijm. Maar ook in meer plastic aandoende producten zoals wieltjes, fietssloten en allerlei andere harde plastic voorwerpen. Er is helaas weinig informatie te vinden over de veiligheid van PU-elastomeren . Wat wel duidelijk is, is dat een aantal van de gebruikte grondstoffen wel schadelijk is.
- PU-schuim: Zacht schuim als vulling voor kussens, knuffels en matrassen en harder schuim voor isolatietoepassingen.
PU-schuim bevat vaak schadelijk formaldehyde wat tijdens gebruik ingeademd kan worden, daarom stinken matrassen wel eens zo. Gelukkig zijn er alternatieve matrassen van natuurlijke materialen en zijn er kussens en knuffels met vulling van veilige materialen. In wasbare luiers en luieroverbroekjes wordt PUL (polyurethane laminate) gebruikt als waterdichte laag. Dit is een inert materiaal wat geen schadelijke stoffen lekt. Een 100% natuurlijk alternatief hiervoor is een wollen overbroekje.
PA (Polyamide)/Nylon
Polyamide is een polymeer van amide. Een veelgebruikt polyamide is nylon. Er is helaas niet heel veel informatie bekend over de veiligheid van nylon maar het lijkt redelijk stabiel te zijn als eindproduct. De grondstoffen en de stoffen die vrijkomen bij de productie zijn wel schadelijk. Wol en zijde zijn natuurlijke polyamiden.
Zit in: keukenhulpjes, kleding, tapijt, cosmetica
SAN (styreen acrylonitil)/AS (acrylonitril styreen)/ ASA (acrylonitrile styreen acrylaat)
SAN/AS is een copolymeer van styreen en acrylonitril. Het is een harde, sterke plasticsoort van hoge kwaliteit en is zeer hittebestendig. SAN is (samen met ABS) een van de veilige plastics die onder recycle code 7 vallen. SAN wordt ook wel gebruikt als veilig alternatief voor schadelijk polystyreen (recycle code 6). ASA is wat meer rubberachtig door toegevoegd acrylaat.
Zit in: Huishoudelijke apparaten, allerlei bakjes en bekers, cosmetica verpakkingen en computers. Brita kannen zijn (deels) van SAN gemaakt, de kan en de binnen kan zijn van SAN, het deksel van ABS met ASA, de voetjes onder de kan van TPU en het filter is van PP.
SB/SBS/SBR (styreen butadieen styreen en rubber)
SBS is een thermoplastisch elastomeer (TPE), ook wel TPE-S of TPS genoemd. Het is een zeer sterk flexibel, zacht aanvoelend synthetisch rubber. Hoewel er niet heel veel over te vinden is, lijkt het styreen niet te lekken.
Zit in: (Sport)schoenzolen, gereedschap, speelgoed, autobanden en kauwgom
SEBS (styreen ethylene butyleen styreen)
SEBS zie je ook wel als vervanger voor PVC. SEBS wordt net als SB/SBS ook TPE-S of TPS genoemd. Het is een flexibel en slijtvast plastic en valt onder recycle code 7 (overig). Het schadelijke styreen waaruit SEBS onder andere is opgebouwd blijkt, net als in SAN/AS en ABS, stabiel te zijn en er niet uit te lekken. SEBS en SBS worden soms ook gemengd met polypropeen (PP) of polyethyleen (PE). In deze blog kun je meer lezen over SEBS.
Siliconen
Siliconen worden in de volksmond nog wel eens plastic genoemd maar dit is het niet. Siliconen doen qua gevoel en uiterlijk wat denken aan plastic en zijn een prettig en veilig alternatief voor bepaalde plastic producten. In deze blog vind je meer informatie over siliconen.
SPS (Syndiotactisch polystyreen)
SPS is een hittebestendig polystyreen en is net als EPS en PS (recycle code 6) schadelijk door lekken van styreen.
Zit in: Apparaten en auto’s i.v.m. de hittebestendigheid.
TPE (Thermoplastische elastomeren)
TPE zijn rubberachtige materialen en die een brede toepassing kennen van inpakmateriaal tot medische producten. TPE wordt ook wel thermoplastisch rubber genoemd en wordt als veilig beschouwd. Er zijn verschillende types TPE, enkele voorbeelden hiervan zijn:
- TPS: Thermoplastisch styreen coblock polymeren (SEBS, SBS)
- TPA: Thermoplastisch polyamide.
- TPU: Thermoplastisch polyurethaan.
Zit in: De zachte onderdelen van tandenborstels, scheermesjes en potloden, yogamatten en in speelgoed
Thermoplastic
Dit is een naam waarmee een grote groep van verschillende plastic soorten wordt aangeduid, zowel veilige als niet veilige soorten. De term kan gemakkelijk verward worden met thermoplastisch elastomeer, wat een veilig plastic is. Thermoplastics zijn plastics die vormbaar worden door verhitting op hoge temperaturen en na afkoelen weer hard worden. Enkele voorbeelden: ABS, Nylon, PE, HDPE, LDPE, PP, PS ,PVC en PTFE (Teflon, liefst vermijden).
Alternatieven voor plastic
Hopelijk heb je na het lezen van deze blog wat meer duidelijkheid gekregen over een aantal veelvoorkomende plastics. Er zijn gelukkig een aantal plastics die als veilig wordt beschouwd. Plastic blijft echter chemisch geproduceerd waarbij soms schadelijke stoffen vrijkomen, schadelijke grondstoffen worden gebruikt en het is vaak onduidelijk is wat er precies inzit. Termen als Eco, natuurlijk of BPA/ftalaat/PVC-vrij betekenen helaas niet altijd dat het product van 100% veilig plastic gemaakt is.
De beste keus is daarom RVS of glas, zeker voor producten die met eten in contact komen of gebruikt worden door kinderen. Voor bepaalde producten kun je plastic helaas niet vermijden, in dat geval is het goed om uit te zoeken van welk type plastic het gemaakt is zodat je een veilige soort kunt kiezen.
Plastic is een erg breed en complex onderwerp dus als je opmerkingen, aanvullingen of vragen hebt kun je die bij de reacties hieronder kwijt.