Nu steeds meer mensen uit milieu- en veiligheidsoogpunt minder plastic of melamine willen gebruiken, worden er alternatieve materialen ontwikkeld die plastic camping-, tuin-, en kinderservies vervangen. Pure basismaterialen zoals porselein, RVS of hout zijn veilig en duurzaam maar er blijft toch ook een grote behoefte aan onbreekbaar, kleurrijk en lichtgewicht (kinder)servies. Het servies moet makkelijk in de vaatwasser kunnen en een leuk printje of vrolijke kleur is ook een plus.
Zo’n product maken, is best lastig. En het wordt nog moeilijker als je op een milieuvriendelijke manier wilt produceren én een product zonder schadelijke stoffen wilt maken. Milieuvriendelijke producten van volledig plantaardige en veilige materialen zijn er wel, maar deze zijn breekbaarder dan plastic of melamine.
In winkels, fysiek en online, kun je tegenwoordig niet meer om bamboeservies heen. Het is volgens de reclames en verpakkingen hét ecologische, natuurlijke en milieuvriendelijke alternatief voor plastic en melamine: biologisch afbreekbaar, sterk, vaatwasserbestendig en het voldoet aan alle andere eisen die ouders en kinderen stellen.
Maar…….., waar is dat bamboeservies nou eigenlijk van gemaakt? Wat zit erin en is dit wel zo milieuvriendelijk als aangeprezen wordt? En heel belangrijk: geeft het geen schadelijke stoffen af?
Misleidende en onduidelijke informatie op bamboe servies
Veel van deze bamboe producten die je bijvoorbeeld bij de grote winkelketens vindt, zijn merkloos en hebben geen duidelijke materiaalinformatie waardoor je eigenlijk niet weet waar het van gemaakt is en waar het vandaan komt.
Als je de tekst op de verpakking leest, dan lijkt het net alsof het volledig gemaakt is van bamboe. Maar eigenlijk zie je natuurlijk meteen dat het nooit puur bamboehout kan zijn.
Om boven tafel te krijgen wat er precies in zit, moet je op zoek naar de fabrikant en hopen dat je daar transparante informatie krijgt. Als je wel een merknaam hebt en gaat informeren naar de grondstoffen, blijken veel fabrikanten echter onduidelijk of onwetend, bewust of onbewust. Een klein aantal fabrikanten is gelukkig wel eerlijk en vermeld op hun website en bij de producten de productsamenstelling waardoor een consument een eerlijke keuze kan maken.
Na grondig speurwerk blijkt veel bamboeservies voor een groot deel te bestaan uit melamine binder/resin/hars die de bamboevezeltjes bijeen houdt en de vorm en hardheid aan het product geeft. Een binder is voor al deze producten dus noodzakelijk en wij hebben in Nederland geen enkel merk gevonden dat vrij is van melamine resin. De binder in bamboe kinderservies bevat in veel gevallen melamine en in enkele gevallen in plaats van melamine polyactic acid (PLA) plastic. Niks natuurlijk, afbreekbaar of ecologisch en de etiketten en reclames voor dit soort producten zijn dus gewoon misleidend want een alternatief voor melamine bevat gewoon melamine.
Melamine schadelijk
In bamboevezel servies is melamine resin dus een belangrijk onderdeel. De bamboevezel is slechts een vulmiddel in plaats van het hoofdbestanddeel. Melamine resin is ook het hoofdbestanddeel van melamine servies. Melamine resin bestaat uit de monomeren melamine en formaldehyde die samen een zogenaamd copolymeer vormen. Het probleem bij deze stoffen is dat er altijd losse melamine en formaldehyde achterblijven die uit het eindproduct het voedsel in kunnen lekken. Bij warme levensmiddelen of verhitting neemt dit toe. Melamine en formaldehyde zijn beide schadelijke stoffen. Je kunt producten met melamine beter vermijden, zeker in combinatie met warm en/of zuur eten of drinken en zeker bij dagelijks gebruik.
Bamboe servies: weinig bamboe, veel melamine plastic
Informatie over de aanwezigheid van melamine binder (of resin) in bamboeservies is niet gemakkelijk te krijgen. Het onafhankelijke Duitse onderzoeksinstituut CVUA Stuttgart deed gelukkig een grondig onderzoek naar bamboe servies. De resultaten liegen er niet om. Er werden 13 producten getest van 6 verschillende distributeurs. De diverse bamboevezel producten bleken slechts uit 20-37% bamboe te bestaan, de rest is plastic/melamine. In 11 van de 13 monsters werd melamine resin gevonden. In 2 van de 13 monsters zat in plaats van melamine resin, PLA. PLA is een bioplastic en deze term betekent helaas niet automatisch dat het biologisch afbreekbaar is. Deze PLA-bamboe producten bleken slechts 34% bamboe te bevatten. Elk getest product bevat dus een groot aandeel plastic/melamine.
Bamboe servies geeft melamine af
De hoeveelheid melamine bleek in 3 geteste bamboe servies monsters zelfs zo hoog dat het de wettelijke migratielimiet overschreed (migratielimiet= de maximale hoeveelheid van een stof die in eten mag terechtkomen vanuit een product onder diverse omstandigheden). Deze producten zouden echt vermeden moeten worden omdat ze een gevaar voor de gezondheid vormen.
Misleidende marketing bamboeservies
Bamboe servies is een goed voorbeeld van greenwashing en slimme misleidende marketing. De, veelal merkloze, bekers, borden, drinkflessen en kommetjes van bamboevezel zijn helemaal niet zo milieuvriendelijk, afbreekbaar, natuurlijk en veilig als de verpakkingen doen voorkomen. Ze bevatten allemaal veel minder dan 100% bamboe (20-37%) en een niet afbreekbare binder van melamine (of PLA plastic) waarvan de monomeren melamine en formaldehyde kunnen worden afgegeven aan het voedsel.
Servies van bamboevezel is een ecologische hype waarbij de manier waarop producten in de markt worden gezet misleidend is. Er is namelijk helemaal geen volledig natuurlijk en afbreekbaar, plastic- en melaminevrij bamboeservies. De ecologische sluier die over deze producten hangt, blijkt schijn.
Hoe dit te verbeteren? Veel van deze producten komen Europa binnen vanuit China zonder juiste codering voor plastic of melamine. Tezamen met de onduidelijke informatie over de samenstelling maakt het een gecompliceerd probleem om aan te pakken. Duidelijke en eerlijke informatieverstrekking is de belangrijkste eerste stap om bewustwording bij consumenten te creëren waardoor gefundeerde keuzes gemaakt kunnen worden. Tegelijkertijd moet de regelgeving worden aangepast waardoor deze productgroep op de juiste manier en met de juiste controles een land binnenkomt.
Daarnaast zijn er ook gewoon Europese merken waarbij het na enig zoeken wel te vinden is dat er een plastic of melamine bestanddeel in zit, maar ook hier staat dit niet duidelijk op de etiketten.
Waarom Green Jump geen bamboevezel servies verkoopt
Ook hier blijkt helaas weer dat je tekst op een verpakking en informatie van de fabrikant niet zomaar kunt vertrouwen. Goed informeren en vooral kritisch doorvragen is belangrijk. Dit is iets wat wij bij Green Jump een must vinden. Wij vergaren zoveel mogelijk kennis, verdiepen ons in merken, producten, ingrediënten, onderzoek en regelgeving. Producten die niet 100% op alle vlakken kloppen met onze visie willen wij niet verkopen. Vandaar dat je in onze webwinkel geen servies van bamboevezel (meer) vindt (wel houten producten van bamboe). In het verleden waren er een aantal merken (Ekobo en Pure Kids) die zijn gestart met bamboevezel in combinatie met een plantaardige binder. Dit bleek in de praktijk breekbaarder dan verwacht waardoor dit is aangepast naar een melamine binder omdat dit veel steviger is.
Bamboeservies advies en alternatieven
Wil je ondanks bovenstaande informatie toch bamboe servies gebruiken? Houd er rekening mee dat er sowieso melamine of PLA in zit. Het beste kies je een merk met zo weinig mogelijk melamine of PLA resin en gebruik je het alleen met koude levensmiddelen en niet in de magnetron. Gebruik het slechts af en toe, voor langdurig en dagelijks gebruik is een drinkfles, tuit-, kinder-, of koffiebeker van bamboe waarschijnlijk niet de beste keuze in verband met het vrijkomen van de schadelijke stoffen in het (warme) drinken.
Er zijn genoeg alternatieven waarbij meer zekerheid is over de materialen, zoals RVS bekers, thermos- of koffiebekers, bijvoorbeeld van Klean Kanteen. Voor kinderen is siliconen een veilig onbreekbaar materiaal. Siliconen kinderservies is flexibel en in vrolijke kleuren verkrijgbaar. Ook RVS borden en bekers kunnen tegen een stootje. Vind je het belangrijk dat het RVS servies vrolijk is, dan is er ook kinderservies van RVS met een gekleurde buitenkant. Volledig plantaardig kinderservies zonder schadelijke stoffen is er van The Dida, gemaakt van rijstvlies met een binder van zetmeel. Dit lichtgewicht, milieuvriendelijke servies is sterk, maar is doordat het van volledig plantaardig materiaal gemaakt niet onbreekbaar.
Bronnen:
Chemisch en Veterinair onderzoeksinstituut CVUA Stuttgart:
http://www.ua-bw.de/pub/beitrag.asp?subid=1&Thema_ID=3&ID=2010&lang=EN&Pdf=No
Melamine:
https://blog.greenjump.nl/post/2014/05/12/Melamine-bordjes-en-bekertjes.aspx
https://www.fda.gov/Food/FoodborneIllnessContaminants/ChemicalContaminants/ucm199525.htm
https://www.who.int/foodsafety/publications/melamine-cyanuric-acid/en/
https://www.who.int/csr/media/faq/QAmelamine/en/