Wat is zero waste?

Zero waste betekent letterlijk “geen afval”. In de praktijk draait het om het minimaliseren van afval dat je naar de vuilnisbak of prullenbak brengt, met als doel zo weinig mogelijk bij te dragen aan de afvalberg. Het is een manier van leven waarbij hergebruik, repareren, recyclen en consuminderen centraal staan. En dat hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn.

Waarom zero waste?

Onze afvalproductie heeft een grote impact op het milieu. Denk aan de plastic soep in de oceanen, microplastics in onze voedselketen en de uitstoot die vrijkomt bij het verbranden van restafval. Door minder weg te gooien, zorgen we voor minder belasting van de aarde. Bovendien draagt het bij aan een gezonder leefmilieu voor jezelf en toekomstige generaties.

Kleine veranderingen, groot effect

Zero waste begint niet met alles in één keer omgooien. Het begint met kijken naar wat je nu al doet, en wat je anders zou kunnen aanpakken. Hier zijn een paar laagdrempelige voorbeelden:

1. Kies herbruikbaar: gebruik een RVS of glazen drinkfles in plaats van plastic wegwerpflessen. Een broodtrommel of bento box vervangt de plastic zakjes. Wasbare wattenschijfjes, luiers en schoonmaakdoekjes zijn fijne alternatieven voor wegwerpvarianten. Een biologisch katoenen doekje in een doosje of zakje voor je kleintje als toetenpoetser, werkt net zo goed als de wegwerpdoekjes en is stukken duurzamer en ook zonder nare stoffen.

2. Neem je eigen tas en bakjes mee: zeg nee tegen plastic tasjes en neem altijd een opvouwbare boodschappentas mee. Ga je naar de markt of de bakker? Vraag of je je brood of kaas in je eigen zakje of bakje mag meenemen. Dat kan vaker dan je denkt.

3. Verspil minder: voorkom voedselverspilling door te plannen wat je eet, restjes te bewaren en slim te koken met wat je nog in huis hebt. Ook restjes invriezen in herbruikbare siliconen zakjes kan veel schelen. Of probeer eens bijenwasdoeken of herbruikbare zakjes in plaats van plastic of aluminiumfolie om je eten in te bewaren. 

4. Kies voor verpakkingsvrije of navulbare producten: steeds meer winkels bieden shampoo, zeep, wasmiddel en schoonmaakmiddelen aan in vaste vorm of navulbare verpakkingen. Daarmee bespaar je heel wat plastic flessen per jaar.

5. Denk circulair: wat je niet meer nodig hebt, kan misschien nog van waarde zijn voor een ander. Ruil, doneer of verkoop spullen voordat je ze weggooit. En kijk bij aanschaf ook eerst of iets tweedehands te vinden is.

Perfect hoeft niet

Zero waste gaat niet over alles goed doen, maar over bewuste keuzes maken. Ook al kun je niet alles zelf maken of verpakkingsvrij kopen, elk stapje telt. Het gaat om minder verspillen, duurzamer omgaan met wat we hebben en genieten van eenvoud.

Bij Green Jump geloven we dat gezond leven hand in hand gaat met zorg voor de wereld om ons heen. Met duurzame, veilige en herbruikbare producten maken we het makkelijker om stap voor stap minder afval te produceren — zonder in te leveren op comfort of gemak.

Wil je beginnen met zero waste? Kies één ding dat voor jou haalbaar voelt. Misschien start je met een eigen waterfles, of vervang je je plastic tandenborstel door een bamboe variant. Elk begin is waardevol.

Het bericht Zero waste leven: kleine stappen met een groot verschil verscheen eerst op Green Jump's blog.

Waar belanden deze microplastics? 

Misschien heb je je weleens afgevraagd wat er eigenlijk in huisstof zit. Het resultaat kan schokkend zijn: ons huisstof bestaat voor een groot deel uit microplastics afkomstig van synthetische materialen. En dit komt uit veel verschillende bronnen, zoals je hierboven hebt kunnen lezen. Elke dag komen er kleine hoeveelheden plastic vrij in de lucht of door slijtage.

Waarom zijn microplastics zo schadelijk?

Microplastics zijn niet alleen vervuilend, ze zijn ook schadelijk voor ons. Ze bevatten vaak chemische toevoegingen die niet goed voor onze gezondheid zijn. De deeltjes kunnen kankerverwekkend zijn, leiden tot voortplantingsproblemen en ook het ecosysteem verstoren. Lees er ook meer over in dit blog. Wetenschappelijke studies tonen aan dat tot wel 11.000 microvezels per dag per m2 in onze huizen worden afgezet! Microplastics die in de natuur belanden, kunnen ons water, de bodem en zelfs de lucht vervuilen. Dit heeft desastreuze gevolgen voor onze gezondheid en de biodiversiteit.

Wat kun je er tegen doen?

• Maak regelmatig schoon, neem oppervlaktes eerst af, liefst vochtig zodat het stof niet nog eens in de rondte dwarrelt.
• Kies voor schoonmaakmiddelen zonder schadelijke stoffen.
• Stofzuig regelmatig, liefst elke dag in de ruimtes waar je veel bent. Heb je een robotstofzuiger? Dan is het je vast al eens opgevallen hoeveel stof er elke dag in zit.  
• Ventileer regelmatig.
• Wees kritisch op producten die je aanschaft. Kies liever voor natuurlijke materialen.

En hoe zit het dan met het milieu?

De microplastic deeltjes kunnen niet effectief worden gefilterd door zuiveringsinstallaties en belanden daardoor uiteindelijk in de natuur. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor zowel het milieu als onze gezondheid. Denk maar aan het water met microplastics dat via meststoffen weer op het land en daarmee op ons voedsel terechtkomt.

Het goede nieuws? Je kunt een deel helpen voorkomen met een filter op je emmer! Dit filter zorgt ervoor dat de microplastics niet via je vuile schoonmaakwater terechtkomen in je afvoer. De Guppyfriend Bucket Filter is eenvoudig te bevestigen aan je emmer en vangt de plastic deeltjes op die afkomstig zijn van je schoonmaakwater. Dit filter is gemaakt van een fijn laboratoriumfilterdoek dat zelf geen vezels verliest, waardoor het effectief microplastics opvangt zonder extra vervuiling te veroorzaken. Bovendien is het filter duurzaam en alkalibestendig, wat betekent dat het lang meegaat en bestand is tegen de belasting van schoonmaken. Door het te gebruiken, zorg je ervoor dat microplastics worden opgevangen, voordat ze verder kunnen worden verspreid. Met deze simpele oplossing voorkom je dat schadelijke plastic deeltjes in de natuur terechtkomen.

Ook voor het wassen kwam Guppyfriend al met een oplossing: een waszak voor je (synthetische) was, waardoor microplastics ook tijdens het wassen niet in het water terechtkomen. Praktische oplossingen dus voor dagelijks gebruik om daarmee microplastics in het afvoerwater van je huishouden zoveel mogelijk tegen te gaan.

Waarom het belangrijk is om microplastics te stoppen

De microplastics dragen bij aan de steeds groeiende vervuiling van onze oceanen en bodems. Het komt in onze lucht en voedsel terecht en bedreigt de gezondheid van mens en dier.

Doe mee en stop microplastics in je huishouden 

Het is aan ons allen om voor onze aarde te zorgen. Met een kleine stap zoals een Guppyfriend filter zorg je ervoor dat je schoonmaakwater microplastic-vrij is en maak je een positieve impact op onze planeet. Samen kunnen we het verschil maken! Heb jij ook nog tips om microplastics in huis zoveel mogelijk te verminderen? Deel ze hieronder in de reacties.

Het bericht Microplastics in je huis: wat kun je eraan doen? verscheen eerst op Green Jump's blog.

Gezondheid en microplastics

De werkelijke impact op de gezondheid van microplastics is nog onbekend, maar in het laboratorium is recent aangetoond dat ze wel degelijk schade aan menselijke cellen veroorzaken. In deze studie van Journal of Hazardous Materials werd ontdekt dat specifieke soorten schade als celdood, allergische reacties en schade aan celwanden, werden veroorzaakt door de hoeveelheid microplastics die mensen binnenkrijgen, hoofdzakelijk via hun voeding. De microplastic deeltjes kunnen zich in het weefsel nestelen en ontstekingen veroorzaken, zoals dat gebeurt bij deeltjes van luchtverontreiniging of chemicaliën in kunststoffen. Professor Matthew Campen van de Universiteit van New Mexico (VS), die het onderzoek leidde, gaf aan dat de groeiende concentratie van microplastics in menselijk weefsel een raadselachtige toename van sommige gezondheidsproblemen zou kunnen verklaren, waaronder inflammatoire darmziekten (IBD), darmkanker bij mensen onder de 50 jaar en het afnemende aantallen zaadcellen. Uit een onderzoek uit 2021 bleek dat mensen met IBD 50% meer microplastics in hun ontlasting hadden.

Er is nog onbekend hoe groot het gezondheidsrisico daadwerkelijk is, omdat niet bekend is hoe lang de microplastics in het lichaam blijven. In maart waarschuwden artsen voor mogelijk levensbedreigende gevolgen nadat ze een substantieel verhoogd risico op een beroerte, een hartaanval en eerder overlijden hadden ontdekt bij mensen van wie de bloedvaten besmet waren met microscopisch klein plastic. Microplastics zijn onlangs ook ontdekt in menselijk bloed en moedermelk, wat wijst op wijdverbreide besmetting in de lichamen van mensen.

Plastic afval verminderen

In een artikel in the Guardian geeft Evangelos Danopoulos van de Hull York Medical School, VK die leiding gaf aan het onderzoek aan, dat schadelijke effecten op cellen in veel gevallen de initiërende gebeurtenis voor gezondheidseffecten zijn: “Als het plastic eenmaal in het milieu zit, kunnen we het er niet meer uit krijgen. Toekomstig onderzoek zou het mogelijk kunnen maken om de meest vervuilde voedingsmiddelen te identificeren en deze te vermijden.” De ultieme oplossing die hij in het artikel aangaf was volgens hem enkel het stoppen van het verliezen van plastic afval in ons milieu. In de EU is er sinds 2021 nieuwe, strengere regelgeving ingevoerd voor wegwerp plastic. De Europese Unie (EU) wil wegwerp plastic verminderen en meer plastic inzamelen en recyclen. Zo zijn er een aantal maatregelen vastgesteld.

Bolvormige of onregelmatig gevormde microplastics

Onderzoek naar de gevolgen van microplastics voor de gezondheid neemt snel toe, zei Danopoulos: “Het explodeert, en met goede reden. We worden elke dag blootgesteld aan deze deeltjes: we eten ze, we inhaleren ze. En we weten niet echt hoe ze reageren met ons lichaam als ze eenmaal binnen zijn.”

Uit het onderzoek bleek ook dat onregelmatig gevormde microplastics meer celdood veroorzaakten dan bolvormige microplastics. Dit is belangrijk voor toekomstige studies, omdat veel microplastics die voor gebruik in laboratoriumexperimenten worden gebruikt bolvormig zijn en daarom mogelijk niet representatief zijn voor de deeltjes die mensen binnenkrijgen.

“Dit werk helpt ons te informeren waar onderzoek naar zou moeten zoeken om effecten in de echte wereld te vinden”, zegt microplastics onderzoeker Steve Allen. “Het was interessant dat vorm zo belangrijk was voor de toxiciteit, omdat het bevestigt wat veel onderzoekers op het gebied van plasticvervuiling dachten dat er zou gebeuren: dat ongerepte bollen die in laboratoriumexperimenten worden gebruikt misschien niet de effecten in de echte wereld laten zien.”

Microplastics in ons lichaam

Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar microplastics in ons lichaam, zoals baby’s die via plastic babyflessen microplastics binnen krijgen en er kwam aan het licht dat er microplastics gevonden werden in de placenta’s van ongeboren baby’s.

Wat kun je zelf doen?

Wat kun je zelf doen om je zo veel mogelijk te beschermen tegen het binnenkrijgen van microplastics?

– Probeer zo min mogelijk te eten en te drinken uit plastic. Denk aan je dagelijkse drinkbeker, in welk materiaal je je eten bewaard of opwarmt. Heb je een kleintje? Kies voor glazen babyflessen.

– Maar denk ook aan zaken die wellicht niet zo voor de hand liggend zijn: wist je bijvoorbeeld dat een fleece trui gemaakt is van polyester, een synthetische stof. De manier waarop fleece geproduceerd zorgt ervoor dat de vezels makkelijker loslaten. Fleecegaren is zwakker als andere garen omdat de vezels kort zijn en het dus sneller afbreekt. Bij het dragen en wassen van fleece komen enorm veel plasticvezels vrij die in het milieu en de lucht om ons heen terechtkomen en die je vervolgens inademt.

– Heb je weleens nagedacht over je theezakje? Zeker als je veel thee drinkt is dit het lezen waard.

– Maak regelmatig schoon, in stof hopen de microplastics zich op.

– Denk na over eenmalige en goedkope impuls aankopen; heb je iets echt nodig? Kies liever voor kwalitatieve materialen die langer meegaan.

Het bericht Microplastics en het effect op ons lichaam verscheen eerst op Green Jump's blog.

BPA of BPS

Sinds 2010 schreven we al meer dan 10 blogs over  Bisphenol A (BPA) . De stof wordt gebruikt om kunststoffen zoals PC (polycarbonaat) te maken, maar ook om de binnenkant van blikjes mee te bekleden en je vindt het ook in kassabonnen en pizzadozen. Gelukkig zijn de regels rondom BPA of Bisfenol A voluit, steeds strenger geworden voor het gebruik in verpakkingen voor voedsel. BPA was ook te vinden in baby- en kinderproducten bedoeld voor eten en drinken. Juist deze doelgroep is extra kwetsbaar, omdat zij nog gevoeliger zijn voor hormoonverstorende stoffen vanwege de ontwikkeling van hun lichaam. Sinds 2011 is het daarom verboden te gebruiken in babyflessen. In 2018 zijn daar drinkbekers en verpakkingen van voedsel bestemd voor baby’s en peuters tot 3 jaar bij gekomen. In sommige landen is de stof helemaal verboden voor gebruik in voedselverpakkingen. In Nederland is dat niet het geval, omdat niet bekend is of de alternatieven die beschikbaar zijn wel veilig zijn. 

BPS (Bisfenol S) is een chemische stof die veel lijkt op BPA, net als BPA kan het effect hebben op de vruchtbaarheid, het hormoonsysteem en de foetus. De wet geeft voor materialen die in contact komen met voedsel aan hoeveel BPS er maximaal mag vrijkomen. In de EU zijn wel veranderingen gaande om alle bisfenolen die hormoonverstorend kunnen werken, te verbannen uit materialen voor verpakking, maar ja…….geregeld is het nog niet helaas.  

Weekmakers en ftalaten

Ook de term weekmakers of ftalaten heb je vast al eens voorbij horen komen. Wanneer we kijken naar de term weekmakers vinden we onder andere de omschrijving van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, zij omschrijven weekmakers als stoffen die kunststof producten zacht en buigzaam kunnen maken. Ze komen langzaam vrij uit het materiaal waarin het verwerkt is. Ze kunnen ook in het lichaam komen door aanraking, inademing of via de mond. Denk maar aan het sabbelen of bijten op speelgoed wat baby’s en kleine kinderen vaak doen. Daarom is het bij deze doelgroep extra belangrijk hierop te letten. De weekmakers kunnen namelijk schadelijk zijn voor je gezondheid. Gelukkig zijn hier wel afspraken over gemaakt binnen de EU, maar het is altijd goed om zelf alert te zijn. Voor producten van buiten de EU gelden die afspraken niet, daarom is het goed om daar op te letten bij aankoop van producten bij buitenlandse aanbieders. 

Als weekmaker worden verschillende (chemische) stoffen gebruikt, ftalaten zijn daar een bekende van. Ze hebben invloed op de vruchtbaarheid en ontwikkeling van het ongeboren kind en sommige daarvan ook op ons hormoonsysteem. 

PES en PPSU

PES (Polyethersulfon) en PPSU (Polyfenylsulfon) zijn sterk en doorzichtig plastic en worden onder andere gebruikt voor het maken van babyflessen. Bij het maken van PES en PPSU kan BPS worden gebruikt. 

HDPE, LDPE, PP, PS, CPE, EPS, PA, SAN, ASA, SPS, SBS, TPE

Het zijn nogal wat afkortingen… Ze definiëren om welk soort plastic het gaat. 

Het is niet zomaar te zeggen dat de ene soort plastic veiliger is dan een andere soort en zelfs binnen een categorie plastic kunnen ook weer verschillen bestaan. In feite geldt voor alle plastics, dat een plastic getest moet zijn voor het doel waar het voor gebruikt gaat worden. Dus een verpakking voor groenten die koel bewaard wordt, moet ook voor dat doeleinde geschikt zijn. 

Lees in deze twee blogs meer over de verschillende plasticsoorten:

• https://blog.greenjump.nl/post/2010/10/10/Plastic-nummer-1-7-PET-HDPE-PVC-LDPE-PP-PS-PC.aspx
• https://blog.greenjump.nl/post/2015/01/27/Meer-dan-plastic-nummer-1-7.aspx)

Waar kun je het beste voor kiezen?

Zo min mogelijk plastic gebruiken is natuurlijk sowieso een aanrader. Verder kun je letten op:

• Plastic recycle codes

Je kunt kijken naar de recycle codes. Op de meeste plastic soorten kun je die vinden. De codes waar nog geen echt enge dingen over zijn gevonden, zijn de codes: 1,2,4 en 5. Het is aan te raden om vooral plastic met het nummer 3 of 6 en meestal ook 7 niet te gebruiken. Het meest onduidelijke van de recycle codes is nummer 7, de zogenaamde restgroep. Die bevat bijvoorbeeld het bpa-bevattende policarbonaat maar ook de nieuwere soorten biologisch afbreekbaar plastic op basis van mais, aardappel- en rijstzetmeel. Altijd goed kijken en zelf onderzoeken waar je mee te maken hebt.

Staat er helemaal geen code op? Je kunt het navragen bij de leverancier, krijg je geen bevredigend antwoord? Kies liever een alternatief, er zijn genoeg andere veiligere opties.

• BPA en voeding

In het geval van BPA en voeding kun je in ieder geval letten op blikjes. Als je iets in glas kunt krijgen dan is dat altijd beter.

• Gerecyclede producten

Qua gezondheid is het kiezen voor gerecyclede producten ook niet altijd de beste optie, omdat er bij recycling ook schadelijke stoffen gerecycled kunnen worden.  Bij nieuw kopen, kun je het beste kiezen voor glas of RVS. 

• Vervang zoveel mogelijk plastic door RVS en glas

Dat hoef je niet in één keer te doen, elke keer als er iets aan vervanging toe is, kun je het vervangen door een betere optie. Bewust worden van, is vaak al de eerste stap. Vervang bijvoorbeeld het plastic wat je vaak gebruikt of uit eet en drinkt, voor RVS of glas, dat is al een hele goede zet. Wetenschappers gaven pas na onderzoek van plastic flessen nog aan dat zij echt kiezen voor glas of rvs drinkflessen.

Het bericht Plastic en je gezondheid verscheen eerst op Green Jump's blog.

Maar liefst 95% van alle verkochte thee zit in theezakjes en een groot deel daarvan bevat plastic. Helaas laten deze minuscuul kleine deeltjes plastic los in je thee. Dit bleek in 2019 uit het onderzoek “Plastic Teabags Release Billions of Microparticles and Nanoparticles into Tea”. Bij het weken van één enkel plastic theezakje op een temperatuur van 95 °C kwamen er in een kopje thee ongeveer 11,6 miljard microplastics en 3,1 miljard nanoplastics vrij. Om te huilen dus.  Het bleek dat de niveaus van nylon- en polyethyleentereftalaatdeeltjes die vrijkomen uit de theezakjes hoger zijn dan de hoeveelheid plastic die eerder in andere voedingsmiddelen werd gerapporteerd. Blootstelling hieraan kan mogelijk zelfs gedrags- en ontwikkelingseffecten veroorzaken. Ook de wegwerp theefilterzakjes waar je losse thee in kunt doen, zoals bijvoorbeeld T-sac, bevatten plastic.

Waar zijn theezakjes eigenlijk van gemaakt?

Theezakjes zijn gemaakt van papier, kunststof of een combinatie van beide. Het bovenstaande onderzoek gaat over theezakjes gemaakt van nylon of pet plastic zoals veel van de piramidevormige zakjes. Veel standaard theezakjes zijn gemaakt van poreus papier van hout en plantaardige vezels waaraan een kleine dosis polypropyleen wordt toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat de zakjes niet uit elkaar vallen in het water. Vaak wordt er ook een klein beetje kunststof gebruikt om de zakjes te kunnen sealen. Tenslotte wordt het papier dan soms nog gebleekt om een “mooie” witte kleur te krijgen, dat gebeurt met chloor.

Er zijn nog andere materialen die sommige theemerken gebruiken, zoals soilon. Dit is een bioplastic, gemaakt van een melkzuureiwit, dat uit onder andere maiszetmeel gehaald wordt. Het is volgens de fabrikant biologisch afbreekbaar en mag dus bij het GFT-afval, waar het materiaal binnen een maand volledig ‘verdwenen’ is: omgezet naar CO2 en water. Of de katoenen theezakjes: een luxe uitgevoerd theezakje met een prachtig handgeknoopt touwtje. Een hoop voordelen, want het geeft geen bijsmaak aan de thee zoals papier dat wel kan doen en het is afbreekbaar. Echter, het produceren van katoen zorgt voor een grote klimaatafdruk, voor eenmalig gebruik niet bepaald duurzaam dus.

Bioplastic theezakjes met PLA en je gezondheid

Theezakjes kunnen dus ook deels uit bioplastic (ook PLA genoemd) gemaakt zijn, gemixt met papier. PLA wordt gemaakt van bijvoorbeeld maïszetmeel of suikerriet. Bioplastic klinkt fijn, maar het blijft plastic, ook al is de bron natuurlijk schoner en milieuvriendelijker dan bij gewoon plastic.  Maar wat is het effect op onze gezondheid, zeker in combinatie met heet water? In 2020 is in het onderzoek “ Are bioplastics and plant-based materials safer than conventional plastics? In vitro toxicity and chemical composition” aangetoond dat het aandeel monsters dat toxische ofwel giftige stoffen afgeeft hetzelfde was voor de biogebaseerde/biologisch afbreekbare materialen als voor de conventionele kunststoffen. De meeste bioplastics en plantaardige materialen bevatten vaak namelijk net als traditioneel kunststof ook toxische chemicaliën. Op cellulose en zetmeel gebaseerde producten veroorzaken de sterkste in vitro toxiciteit. PLA lijkt dus niet gezonder dan gewoon plastic. 

Theezakjes en afval

Theezakjes worden nogal eens bij het gft-afval gedeponeerd en een aantal fabrikanten van theezakjes hebben zich samen hebben ingespannen om de PE/PP vezeltjes te vervangen door het eerder genoemde bioplastic oftewel PLA (polymelkzuur). Dit materiaal in de theezakjes is wel af te breken in een composteerinstallatie en daarom mogen die theezakjes bij het gft. Voor de afvalverwerking is dit dus zeker wel een stap vooruit, maar qua gezondheid blijft het een vraag.

Kun je ook theezakjes zonder plastic kopen?

Het lijkt heel moeilijk! Mocht je tips hebben, zet ze dan vooral onder dit blog. Het vervelende is dat je niet met het blote oog kan zien of er in jouw theezakje plastic zit en dat staat er ook niet altijd op aangegeven. Het is dus altijd slim om zelf op onderzoek uit te gaan wat betreft jouw favoriete thee. En je moet echt goed zoeken want er zijn zelfs merken die zichzelf plasticvrij noemen terwijl er wel PLA in hun theezakjes zit.

Thee drinken zonder plastic

Kies je liever voor een plasticvrij kopje thee en wil je het zekere voor het onzekere nemen? Kies dan voor losse thee. Dat is vaak lekkerder en bovendien duurzamer. Je kunt thee zetten met daarvoor geschikte biokatoenen theezakjes, een super betaalbare en praktische oplossing. Deze theezakjes zijn herbruikbaar, gaan lang mee en zijn machinewasbaar. Ook kun je rvs filters gebruiken in combinatie met een glas.

Theemerken zonder plastic: tips van bloglezers!

Super leuk! Al heel snel na het plaatsen van het blog kwamen er een aantal lezers met tips en kregen we reacties van merken. De merken die geen plastic hebben in hun zakjes:

• Yogi Tea
• Piramide
• Clipper

Het bericht Plastic in theezakjes? verscheen eerst op Green Jump's blog.

Steeds meer plastic in omloop

Dat er steeds meer plastic geproduceerd wordt is bekend, maar wist je dat dit explosief gestegen is binnen de duur van één mensenleven: van 2 miljoen ton in 1950 tot ruim 390 miljoen ton in 2021 wereldwijd. De verwachting is dat dit in 2050 1480 miljoen ton bedraagt. En deze aantallen zijn nog zonder synthetische vezels, die voornamelijk na 2000 op de markt zijn gekomen.

Recyclen als oplossing om hoeveelheid plastic te beperken

In Nederland ligt het percentage plastic dat gerecycled wordt hoog in vergelijking met de rest van de wereld. In 2020  werd 45% van het ingezamelde plastic afval gerecycled. Het Europese gemiddelde is 35% en Nederland voert de Europese ranglijst aan. Ook landen als Duitsland, België en Zwitserland scoren hoog. Toch belandt ook in Nederland nog 55% van het ingezamelde plastic afval in de verbrandingsoven.

Wereldwijd eindigde in 2017 maar liefst 6,3 miljard ton van de 8,3 miljard ton gefabriceerd plastic als afval. En daarvan werd slechts negen procent gerecycled. De overgrote meerderheid komt dus op vuilstortplaatsen , of nog erger, in het milieu en de zee terecht.

Waarom wordt er niet meer gerecycled?

Het antwoord op deze vraag zit in de prijs en kwaliteit in vergelijking met niet-gerecycleerd materiaal. Verwerkers van plastic hebben flinke volumes gerecycled plastic nodig dat aan strenge eisen voldoet plus een marktconforme prijs hiervoor. Door de verschillen in het weggegooide plastic wordt het recyclingproces moeilijker en daardoor duurder. In 2018 was de vraag naar gerecycled plastic maar 6 procent van de totale vraag naar plastic in Europa.

Regelgeving vanuit de EU, ingevoerd in juni 2019, moet het plastic zwerfvuil op zee aanpakken en het percentage gerecycled plastic omhoog krijgen. De maatregelen zijn voornamelijk gericht op het plastic voor eenmalig gebruik dat op Europese stranden het meest werd aangetroffen en daarnaast op visgerei.

Recycling als Schuldgum

Recycling leek dus de oplossing, maar omdat er maar heel weinig gerecycled wordt en de meerderheid nog steeds in het restafaval belandt, verbrand wordt of op andere plekken terecht komt zoals in onze zeeën; waarom wordt recycling dan toch nog vaak als de oplossing gezien? Volgens een voormalige lobbyist van de American Chemical Society – de handelsvereniging van de kunststofindustrie (geciteerd in het boek Plastic: A Toxic Love Story van Susan Freinkel) is een reden dat recycling een effectieve ‘schuldgum’ is. Het idee van recycling zou consumenten aanspreken die zich schuldig voelen over het gebruik van een wegwerpproduct. Daardoor wordt het probleem als het ware genegeerd. Langzamerhand worden echter steeds meer consumenten zich ervan bewust dat recycling minder effectief is dan gedacht. Er ontstaan nieuwe vormen, zoals bioplastics die qua grondstoffen te verkiezen zijn boven traditioneel plastic maar die uiteindelijk ook plastic afval opleveren.

Recyclen van plastic is het recyclen van toxische chemicaliën

Dat gerecycled plastic ook zeker niet altijd zo “groen” en ongevaarlijk voor mens en milieu is blijkt uit een recent rapport van Greenpeace waarin wordt gesteld dat het proces waarbij kunststoffen worden gerecycled ze feitelijk gevaarlijker kan maken voor mensen die er vervolgens aan worden blootgesteld. Het rapport “Forever Toxic: The science of health threats from plastic recycling” geeft aan dat kunststoffen meer dan 13.000 chemicaliën bevatten, waarvan er meer dan 3.200 bekend staan ​​als gevaarlijk voor de menselijke gezondheid. Bovendien zijn veel van de andere chemicaliën in kunststoffen nooit onderzocht en kunnen ze ook giftig zijn.

Recyclen van plastic is dus niet de heilige graal zoals vaak geschetst wordt. Bewustwording is essentieel hierin en net als in het artikel over bioplastics, komen we ook in dit artikel tot de conclusie: minder plastic, in al zijn vormen, is uiteindelijk de beste keuze voor mens en milieu.

Alle kleine stapjes zijn er weer een vooruit en om bewust die keuzes te kunnen maken zijn wij er voor je. Wil je meer weten over plasticvrije alternatieven? Lees dan dit artikel met tips om zwerfafval te voorkomen.

Het bericht Waarom recycling van plastic niet de oplossing is verscheen eerst op Green Jump's blog.

Het onderzoek: welke chemische stoffen lekken er uit een herbruikbare, bpa-vrije, plastic fles

Twee wetenschappers uit Kopenhagen hebben bestudeerd welke chemische stoffen er uit nieuwe, gebruikte en in de vaatwasser gewassen, herbruikbare, bpa-vrije, plastic drinkflesjes in je water lekken. Ze vonden circa 400 plasticgerelateerde stoffen na 24 uur. Nadat de flessen in de vaatwasser waren geweest, vonden ze zelfs duizenden chemicaliën, en zelfs na goed naspoelen bleven er honderden achter. Een groot deel van deze chemische stoffen zijn nog onbekend. Van 70% van de wel geidentificeerde stoffen is onbekend of ze schadelijk zijn of niet.

In het water zijn onder andere schadelijke fotoinitiators aangetroffen, potentieel schadelijk voor de gezondheid omdat ze hormoonverstorend en kankerverwekkend zijn. Verder vonden ze allerlei stofjes om plastic zacht te maken, weekmakers en andere stoffen die nodig zijn bij de productie van plastic. Ook troffen ze DEET aan (ja het ongezonde maar goed werkende anti-muggenmiddel), niet omdat dit erin gestopt is, maar omdat het ontstaat tijdens de levensduur en het degraderen van het plastic.

Na een rondje in de vaatwasser wordt het alleen maar erger

Als de flessen in de vaatwasser zijn geweest, bevat het water niet alleen restanten chemicaliën van het vaatwasmiddel maar ook meer chemische stoffen uit het plastic. De vaatwasser zorgt ervoor dat het plastic degradeert waardoor er meer chemische stoffen uit lekken. Goed naspoelen helpt helaas niet voldoende.

De wetenschappers kiezen voor glazen flessen of rvs drinkflessen

Ondanks dat het nog niet volledig duidelijk is wat de gezondheidseffecten zijn, geven de wetenschappers aan dat ze zelf kiezen voor glazen flessen of rvs drinkflessen om uit te drinken. Het is sowieso niet geweldig om zeepresten of andere chemische stoffen op te drinken. De wetenschappers geven ook aan dat er gewoon heel weinig kennis en regelgeving is over met welke chemicaliën eten en drinken in aanraking komen en mogen komen. Je kunt de hele publicatie in het Journal off Hazardous Materials lezen of een samenvatting op sciencedaily.

Het bericht Plastic flessen lekken chemische stoffen verscheen eerst op Green Jump's blog.

Wat zijn bioplastics eigenlijk?

Bioplastics zijn gemaakt van natuurlijke bronnen zoals zetmeel uit aardappel en mais, cellulose, suikerriet en plasticproducerende micro-organismen. Op het eerste gezicht lijken ze een aantrekkelijk alternatief voor regulier plastic. Ze doen namelijk vaak niet onder voor plastic uit aardolie doordat ze eruit zien als plastic en ook zo voelen en presteren, maar hun vorm en stevigheid krijgen ze uit de eerder genoemde hernieuwbare bronnen.

Deze bio-kunststoffen krijgen etiketten als ‘composteerbaar’ of ‘biologisch afbreekbaar’. ‘Bioplastic’ echter is een overkoepelende term die verschillende categorieën plastic omvat en verschillen in de manier waarop ze zijn gemaakt en hoeveel van hun inhoud uit hernieuwbare bronnen komt. Niet alle bioplastics zijn biologisch afbreekbaar (en dus in staat om op natuurlijke wijze af te breken in kleinere moleculen) of composteerbaar (in staat om biologisch afbreekbaar te zijn in gecontroleerde omgevingen).

Biopolymeren bijvoorbeeld; deze natuurlijke materialen zijn biologisch afbreekbaar, maar hebben wel de hoge temperaturen nodig van een industriële composteerinstallatie om volledig te ontbinden. En in de plasticbak deponeren is ook een probleem, omdat ze in dezelfde sorteerstroom terechtkomen als de gewone kunststoffen en daardoor juist op aardolie gebaseerde kunststoffen, zoals PET, vervuilen.

“Biobased” kunststoffen zijn daarentegen helemaal niet biologisch afbreekbaar en zijn te vergelijken met gewone kunststoffen. Plantaardig materiaal kan zelfs worden gefermenteerd tot ethyleen om ‘bio’-alternatieven voor gewone kunststoffen te creëren, zoals bio-PET in plaats van PET. Het enige verschil is dan de manier waarop ze gemaakt worden en niet hoe ze presteren of hoe lang ze in het milieu blijven.

Bioplastics zijn niet minder schadelijk

Met voorvoegsels zoals ‘bio’ of ‘eco’ kunnen producten groen lijken en er wordt vaak gebruik gemaakt van de kracht van greenwashing door marketeers. Dit soort verwarrende en misleidende termen maken het voor de consument ingewikkeld om te kunnen onderscheiden wat daadwerkelijk wel of niet schadelijk is voor mens, milieu en dier.

Net als gewoon plastic kan bioplastic grote schade aanrichten aan het zeeleven. Dr. Kimberly Warner, een senior wetenschapper bij Oceana legt uit dat zelfs de biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen “niet gecertificeerd zijn om af te breken in koude mariene omgevingen. Het materiaal van deze bioplastics breekt af in hapklare microplastics die door het leven in zee kunnen worden ingeslikt.

Biogebaseerde kunststoffen kunnen net zo schadelijk zijn als gewone kunststoffen. In plaats van fossiele brandstoffen te gebruiken, gebruiken ze een moderne plantaardige grondstof, maar die gedraagt zich net zo als andere kunststoffen als het gaat om persistentie”, zegt Warner. Wat de daadwerkelijk effecten van bioplastics op het leven in zee zijn is nog niet volledig bekend, maar verschillende onderzoekers geven alarmsignalen af. Uit onderzoek onder leiding van de Duitse Lisa Zimmermann blijkt dat PLA, een biopolymeer genaamd polymelkzuur, schadelijke chemicaliën kan bevatten. PLA-kunststoffen worden meestal gemaakt van de suikers in cassave, maïszetmeel of suikerriet. PLA wordt bijvoorbeeld gebruikt voor 3D-printen. Het kan toxiciteitsniveaus bevatten die vergelijkbaar zijn met die van op aardolie gebaseerde kunststoffen zoals polyvinylchloride/PVC en polyurethaan/PUR. Dit komt omdat duizenden chemicaliën worden gebruikt om plastic te maken en sommige worden aan PLA toegevoegd om het zich als plastic te laten gedragen.

Minder plastic zou het doel moeten zijn

Hoewel het aandeel bioplastics maar een klein deel is van de totale plasticproductie, zal de productie van bioplastic flink toenemen volgens de branchevereniging European Bioplastics. Ondertussen wordt geschat dat de productie van regulier plastic tegen 2050 bijna zal verviervoudigen als we niet van koers veranderen. Bioplastics kunnen de vraag naar fossiele brandstoffen helpen verminderen, maar ze doen niets om de plasticvervuiling aan te pakken, vooral niet in het zeeleven. Het verminderen van onze consumptie van plastic – en niet enkel het vervangen door een ander gebrekkig materiaal – is de enige manier om een echte verandering teweeg te brengen.

Wil je meer weten over plasticvrije alternatieven, lees dan bijvoorbeeld ons blog over het voorkomen van zwerfafval. Daarnaast proberen wij bij Green Jump zo min mogelijk te kiezen voor plastic producten en zoveel mogelijk voor rvs en glas bijvoorbeeld.

Het bericht Waarom bioplastics of PLA niet zo ecologisch zijn als ze lijken verscheen eerst op Green Jump's blog.

Je ziet het steeds vaker op verpakkingen van vochtige doekjes, babydoekjes of billendoekjes: “biologisch afbreekbaar” of “composteerbaar”. Het lijkt eenvoudig; even hup die toet of billen poetsen of de wc schoonmaken en weg met het doekje in het toilet of de GFT-bak. Je denkt misschien dat de doekjes uit elkaar vallen – zoals wc-papier dat doet – en verder afbreken in het riool. Of dat deze in de gft-bak met al het andere gft-afval zullen vergaan. Maar zijn die (billen)doekjes wel echt zo biologisch afbreekbaar of composteerbaar als wat de verpakking doet geloven? En wat is de werkelijke impact op ons milieu?

Even doorspoelen… daar gaat het doekje..

Een aantal maanden geleden was het nog in het nieuws dat rioleringen regelmatig verstopt raken door vochtige doekjes. De reden: ze vallen niet uit elkaar zoals wc-papier en vormen vaste strengen die de afvalwaterpompen tot stilstand kunnen brengen. Dit heeft alles te maken met de samenstelling van de vochtige doekjes. Hoogleraar duurzame chemie Gert-Jan Gruter aan de Universiteit van Amsterdam zegt tegen RTL Nieuws dat er vaak plastic in zit, ze vallen daarom helemaal niet uit elkaar en er blijven een soort plastic matjes over.

Op sommige verpakkingen staat dat de doekjes plasticvrij zijn en geschikt zijn om door te spoelen. Maar ook dan is het alsnog beter om ze niet door de wc te spoelen. De vochtige doekjes zijn namelijk dikker dan wc-papier. En nat wc-papier valt veel makkelijker uit elkaar. De vochtige doekjes plakken samen en vormen een soort klont. En dat is een kostbare aangelegenheid.

Babydoekjes in het riool?

Stichting RIONED, de overkoepelende organisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering, heeft al in 2007 onderzoek gedaan naar hoeveel storingen en verstoppingen door vochtige doekjes (mede) veroorzaakt worden en welke maatschappelijke kosten dat geeft. Dit is te lezen in hun rapport ‘Effecten van reinigingsdoekjes op de riolering’. Daarin wordt geconcludeerd dat negentig procent van de gemeenten pompstoringen heeft door doekjes en 42% ook last heeft van rioolverstoppingen daardoor. Dit kost jaarlijks tientallen miljoenen euro’s. Dit jaar zal het onderzoek worden herhaald.

De landelijke campagne “Niet in het riool” (www.nietinhetriool.nl) moet voor bewustwording zorgen. Het enige gebruiksartikel dat geschikt is om door de wc te spoelen is wc-papier. Alle andere droge en vochtige doekjes horen niet thuis in het riool. Sinds kort hebben producenten aanpassingen doorgevoerd waardoor het Nederlandse afvalwatersysteem vochtig toiletpapier nu wel kan verwerken.

Materiaal van vochtige doekjes; biologisch afbreekbaar of composteerbaar?

Waar bestaan vochtige doekjes eigenlijk uit? De meeste vochtige wegwerpdoekjes bestaan uit een mix van viscose en cellulose, bijvoorbeeld op basis van beuken-, sparren- of eucalyptushout of uit biologisch katoen. Wanneer er op een verpakking gesuggereerd wordt dat een doekje biologisch afbreekbaar of composteerbaar is, zou je kunnen denken dat de doekjes onschadelijk zijn voor de natuur. Hierdoor worden ze sneller op de verkeerde manier weggegooid. Terwijl het voor het afvoeren via het rioolstelsel niet uitmaakt of de doeken van polyester, viscose of katoen zijn. “De beslissende factor is de scheursterkte”, zegt Stefan Bröker van de DWA, het Duitse netwerk van experts voor water, afvalwater en afval.

Dan maar in de afvalbak en niet bij het GFT…

Volgens de GFT-regelgeving zijn in het GFT-afval slechts enkele stoffen toegestaan. Dit sluit vochtige doekjes uit, ongeacht van welk materiaal ze zijn gemaakt. Omdat ze niet snel genoeg afbreken, kunnen ze ook problemen veroorzaken in composteringsinstallaties en moeten ze met veel moeite worden uitgezocht. Volgens de Duitse vereniging van gemeentelijke bedrijven, de VKU, geldt dit ook voor materialen die de fabrikanten omschrijven als ‘biologisch afbreekbaar’ of ‘composteerbaar’. Materialen als viscose en cellulose zijn gebaseerd op natuurlijke materialen, maar zijn zodanig gemodificeerd dat ze slecht afbreken. En ook als een doekje van katoen gemaakt is, kan het na een bewerkingsproces zoals weven, bleken of verven niet meer als een natuurlijke vezel worden gezien. Sowieso geldt dat een stof als katoen moeilijk biologisch afbreekbaar is. Maar ook toevoegingen zoals oliën of geurstoffen of eenvoudig dat wat je afveegt met het doekje hoort niet bij het GFT-afval thuis.

Bij Green Jump hebben we één merk doekjes,Jackson Reece, waarvan getest is dat de doekjes wel in de gft bak mogen en ook binnen 2 maanden afgebroken zijn. Maar dan mag er dus geen ontlasting op zitten, dus dat geldt dan vooral voor wanneer je het doekje hebt gebruikt om het gezichtje schoon te maken. Daarnaast heeft één van onze collega’s gesproken met een deskundige van Attero die heel duidelijk aangaf dat er gewoon geen vochtige doekjes bij het Gft mogen. Oftewel…..het blijft toch gewoon de prullenbak.

Billendoekjes milieuonvriendelijk

Het Duitse Ökotest is er duidelijk over: het ecologische evenwicht van de doekjes is niet goed, ook al belanden ze zoals bedoeld in het restafval. Ook al zijn ze uit plantaardige materialen gemaakt; voor de productie van viscose bijvoorbeeld is veel energie nodig en katoen heeft tonnen water nodig. Eigenlijk wel heel zonde dus om ze na 1 x weg te moeten gooien dus voor thuis misschien toch herbruikbare?

Herbruikbare babydoekjes

Toeten of billetjes poetsen kan natuurlijk ook met een washandje of stoffen doekje. Je kunt ze zelfs meenemen (houdbaarheid is dan een dag of 2 à 3).  Wil je stoffen doekjes combineren met gemak, kijk dan eens naar deze doekjes in combinatie met de verzorgende blokjes van Terra Gaia, dan maak je zelf je eenvoudig te gebruiken vochtige doekjes, ook voor onderweg!

Het bericht Vochtige doekjes en billendoekjes in WC of GFT? verscheen eerst op Green Jump's blog.

Een ideale kunststof, zo het lijkt

De populariteit van Tritan heeft na BPA-gate een vlucht genomen. Begrijpelijk, want het materiaal is ‘crystal clear’, vrijwel onbreekbaar en dat het BPA-vrij is wordt zo ongeveer van de daken geschreeuwd. Ook zegt men dat het materiaal bestand is tegen hoge temperaturen en kan het snel en gemakkelijk verwerkt worden. Maar het interessante is eigenlijk, dat er – relatief gezien – nog maar weinig onderzoek is gedaan naar eventuele lange termijneffecten. En het onderzoek dat wél gedaan is, lijkt niet helemaal vrij van controverse.

Een belangenverstrengeling en een verschil van mening

In 2011 kwam uit onderzoek naar voren dat Tritan synthetisch oestrogeen zou lekken en daarmee hormoonverstorend zou zijn. Echter de onderzoekers werden– succesvol – aangeklaagd door Eastman. Waarom? Volgens een tweede onderzoek zouden de gebruikte monomeren in Tritan juist niét hormoonverstorend zijn. En als klap op de vuurpijl bleek Bittner, de hoofdonderzoeker van het eerste onderzoek, zelf een bedrijf te hebben dat BPA-vrij plastic verkocht. Inderdaad, een behoorlijke ‘conflict of interest’. Wat de waarheid dan is? Bittner bleef in ieder geval bij zijn standpunt, want hij zou strengere testwaarden hebben gebruikt die het verschil verklaren. Eastman daarentegen heeft altijd vastgehouden aan de resultaten van het tweede onderzoek.

Nét niet maximaal getest op hormoonverstorende eigenschappen

Volgens Eastman zijn er daarnaast diverse, onafhankelijke, testen die aantonen dat Tritan vrij zou zijn van estrogenic en androgenic activity. Dat is uiteraard goed nieuws. Om te bepalen of een materiaal hormoonverstorende eigenschappen kan hebben, zijn er verschillende testen mogelijk. Onder andere de OECD heeft hier een schema voor opgesteld variërend van Level 1 testen (bestaande data) tot Level 5 testen (uitgebreid onderzoek naar nadelige hormoonverstorende effecten over de gehele levenscyclus). Als we kijken naar de testen die Eastman aanhaalt, blijkt het hier te gaan om OECD Level 2 en Level 3 testen (in vitro en in vivo testen voor specifieke hormoonmechanismen). Niet het maximaal haalbare dus, en vragen over eventuele nadelige lange termijneffecten blijven daarmee bestaan. Zo concludeerden Koreaanse onderzoekers in 2015, met een Level 4 test, dat er wel degelijk nadelige hormoonverstorende effecten lijken op te treden en dat verdere onderzoeken gewenst zijn.

Een lastig vraagstuk

Plastic en onze hormoonhuishouding…het blijft complex. Welke potentieel schadelijke stoffen kunnen migreren uit een kunststof en wanneer is dat te veel? Vragen die onderzoekers regelmatig proberen te beantwoorden. Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken uit 2013, 2014 en 2016 blijkt dat uit BPA-vrije materialen, zoals Tritan en bijvoorbeeld polyethersulfon, wel degelijk stoffen als alkalen, ftalaten en antioxidanten kunnen migreren. Gelukkig blijkt ook dat die hoeveelheid over tijd afneemt tot een verwaarloosbaar niveau.

Daarom vind je bij ons geen Tritan in de shop

Na 2016 is er verrassend weinig wetenschappelijke informatie te vinden over Tritan. Maar de algemene conclusie uit diverse onderzoeken en artikelen over BPA-vrije materialen zoals Tritan, is eigenlijk overal hetzelfde: plastic is en blijft een lastig vraagstuk en aanvullend onderzoek naar potentiële hormoonverstorendheid blijft nodig.

Voor ons geldt dat we niet met zekerheid kunnen zeggen dat Tritan schadelijk zou zijn, maar helaas ook niet dat het 100% veilig is. Een gevalletje grijs gebied…en daar ligt onze voorkeur niet. Liever kiezen wij voor producten en materialen waarvan we zeker weten dat ze veilig zijn.

Gelukkig zijn er genoeg alternatieven!

Elke dag zoeken we bij Green Jump naar de mooiste en fijnste alternatieven die het dagelijks leven makkelijker maken. We kiezen daarbij voor producten van veilige materialen én bedrijven die het beste met onze wereld voor hebben. Omdat er voor ons nog twijfel bestaat rondom Tritan, kiezen we ervoor producten van dit materiaal niet in ons assortiment op te nemen. Wat we wel voor je hebben? Fijne alternatieven van onder andere RVS en glas voor elk moment van de dag, zoals praktische babyflessen, handige meeneembakjes en mooie drinkflessen. Net zo mooi en net zo makkelijk!

Tot slot

Mocht je een plastic voedselproduct niet kunnen vermijden, dan is het goed te weten dat onderzoek van de University of Cincinnati in 2021 heeft aangetoond dat Tritan drinkflessen ‘transient BPA’ kunnen bevatten; BPA dat tijdens het productieproces op het product terecht is gekomen en eraf te wassen is. Geen gevolg van het materiaal zelf dus, maar wel een goede reminder om elk nieuw product voor het eerste gebruik even goed te reinigen!

Het bericht Tritan ; is het echt zo kristalhelder? verscheen eerst op Green Jump's blog.