We kennen allemaal wel de ‘plastic soep’ in zee, die een aantal jaren geleden groot in het nieuws was en nog steeds actueel is. Plastic dat niet goed afgevoerd wordt, belandt in ons milieu en wereldwijd is er een gigantische hoeveelheid plastic in omloop. Opnieuw verwerken leek de oplossing te zijn, maar is dit wel zo?
Steeds meer plastic in omloop
Dat er steeds meer plastic geproduceerd wordt is bekend, maar wist je dat dit explosief gestegen is binnen de duur van één mensenleven: van 2 miljoen ton in 1950 tot ruim 390 miljoen ton in 2021 wereldwijd. De verwachting is dat dit in 2050 1480 miljoen ton bedraagt. En deze aantallen zijn nog zonder synthetische vezels, die voornamelijk na 2000 op de markt zijn gekomen.
Recyclen als oplossing om hoeveelheid plastic te beperken
In Nederland ligt het percentage plastic dat gerecycled wordt hoog in vergelijking met de rest van de wereld. In 2020 werd 45% van het ingezamelde plastic afval gerecycled. Het Europese gemiddelde is 35% en Nederland voert de Europese ranglijst aan. Ook landen als Duitsland, België en Zwitserland scoren hoog. Toch belandt ook in Nederland nog 55% van het ingezamelde plastic afval in de verbrandingsoven.
Wereldwijd eindigde in 2017 maar liefst 6,3 miljard ton van de 8,3 miljard ton gefabriceerd plastic als afval. En daarvan werd slechts negen procent gerecycled. De overgrote meerderheid komt dus op vuilstortplaatsen , of nog erger, in het milieu en de zee terecht.
Waarom wordt er niet meer gerecycled?
Het antwoord op deze vraag zit in de prijs en kwaliteit in vergelijking met niet-gerecycleerd materiaal. Verwerkers van plastic hebben flinke volumes gerecycled plastic nodig dat aan strenge eisen voldoet plus een marktconforme prijs hiervoor. Door de verschillen in het weggegooide plastic wordt het recyclingproces moeilijker en daardoor duurder. In 2018 was de vraag naar gerecycled plastic maar 6 procent van de totale vraag naar plastic in Europa.
Regelgeving vanuit de EU, ingevoerd in juni 2019, moet het plastic zwerfvuil op zee aanpakken en het percentage gerecycled plastic omhoog krijgen. De maatregelen zijn voornamelijk gericht op het plastic voor eenmalig gebruik dat op Europese stranden het meest werd aangetroffen en daarnaast op visgerei.
Recycling als Schuldgum
Recycling leek dus de oplossing, maar omdat er maar heel weinig gerecycled wordt en de meerderheid nog steeds in het restafaval belandt, verbrand wordt of op andere plekken terecht komt zoals in onze zeeën; waarom wordt recycling dan toch nog vaak als de oplossing gezien? Volgens een voormalige lobbyist van de American Chemical Society – de handelsvereniging van de kunststofindustrie (geciteerd in het boek Plastic: A Toxic Love Story van Susan Freinkel) is een reden dat recycling een effectieve ‘schuldgum’ is. Het idee van recycling zou consumenten aanspreken die zich schuldig voelen over het gebruik van een wegwerpproduct. Daardoor wordt het probleem als het ware genegeerd. Langzamerhand worden echter steeds meer consumenten zich ervan bewust dat recycling minder effectief is dan gedacht. Er ontstaan nieuwe vormen, zoals bioplastics die qua grondstoffen te verkiezen zijn boven traditioneel plastic maar die uiteindelijk ook plastic afval opleveren.
Recyclen van plastic is het recyclen van toxische chemicaliën
Dat gerecycled plastic ook zeker niet altijd zo “groen” en ongevaarlijk voor mens en milieu is blijkt uit een recent rapport van Greenpeace waarin wordt gesteld dat het proces waarbij kunststoffen worden gerecycled ze feitelijk gevaarlijker kan maken voor mensen die er vervolgens aan worden blootgesteld. Het rapport “Forever Toxic: The science of health threats from plastic recycling" geeft aan dat kunststoffen meer dan 13.000 chemicaliën bevatten, waarvan er meer dan 3.200 bekend staan als gevaarlijk voor de menselijke gezondheid. Bovendien zijn veel van de andere chemicaliën in kunststoffen nooit onderzocht en kunnen ze ook giftig zijn.
Recyclen van plastic is dus niet de heilige graal zoals vaak geschetst wordt. Bewustwording is essentieel hierin en net als in het artikel over bioplastics, komen we ook in dit artikel tot de conclusie: minder plastic, in al zijn vormen, is uiteindelijk de beste keuze voor mens en milieu.
Alle kleine stapjes zijn er weer een vooruit en om bewust die keuzes te kunnen maken zijn wij er voor je. Wil je meer weten over plasticvrije alternatieven? Lees dan dit artikel met tips om zwerfafval te voorkomen.