Siliconen bakvormen, herbruikbare siliconen rietjes, ijsvormpjes, schaaltjes, bewaarbakjes, ijsblokjesmakers en siliconen spatels en lepels, allemaal super handig en duurzaam.
Zijn siliconen nu echt veilig? Een veel gestelde vraag en daarom een blog over siliconen.
Wat zijn siliconen?
Siliconen zijn voornamelijk gemaakt van het basiselement silicium (kiezel) en zuurstof. Samen noemen we dit siliciumoxide of silica. Dit stofje is beter bekend als kwarts en in kleine vorm het hoofdbestanddeel van zand. Van kwarts hebben we meer dan genoeg op aarde, dit is het meest voorkomende mineraal op aarde en eenvoudig bereikbaar.
Aan kwarts worden carbon en waterstof toegevoegd en daarmee worden hele lange ketens van aan elkaar gekoppelde silicamoleculen gemaakt. Het resultaat is silicoon, een rubberachtig, onbreekbaar materiaal dat je in huishoudelijk gebruik alleen stuk krijgt door het te snijden. Vallen, stoten, gooien, uitkoken, in de vaatwasser, oven of vriezer stoppen: het kan allemaal, met een waarschuwing erbij voor het verhitten.
Siliconen worden op het eerste gezicht soms verward met plastic (alle kleuren zijn mogelijk), maar plastic heeft heel wat meer stoffen nodig, waaronder weekmakers om in de buurt te komen van de flexibiliteit van siliconen.
100% siliconen test
Als je een product van 100% siliconen hebt, heb je een veilig product. Er zijn ook producten, vaak bij wat goedkopere winkels, die gemaakt worden van een mix van siliconen met andere stoffen. Je kunt dit meestal testen door het product te draaien, als het product gemaakt is van 100% siliconen, dan blijft de kleur en structuur overal gelijk. Als het product gemaakt is van een mix van materialen, dan is het materiaal niet overal hetzelfde en zie je bijvoorbeeld wittige streepjes erin.
Voordelen siliconen
- Siliconen voelt zacht en glad aan. Het is onbreekbaar en kan steeds opnieuw gebruikt worden zonder te beschadigen. Dat betekent minder afval en een lange levensduur.
- Siliconen zijn inert, dat wil zeggen dat het chemisch gezien een zeer stabiel materiaal is, dat het onder normale omstandigheden niet reageert met andere stoffen zoals voedsel en drank. Over ‘normale omstandigheden’ wordt vaak aangegeven dat dit voor siliconen betekent een temperatuur tussen de minus 80°C en plus 200°C (let dus op met siliconen in de oven en magnetron). Over de 200°C bestaat wel discussie.
- Siliconen zijn gemaakt van onschadelijke, gifvrije materialen. Het lijkt op plastic, maar bevat geen BPA, weekmakers, pvc of andere schadelijke materialen.
- Siliconen zijn niet poreus, bacteriën vinden het vrijwel onmogelijk om binnen te dringen.
- Schoonmaken is eenvoudig, je kunt het afwassen, uitkoken of in de vaatwasser doen.
- Je kunt siliconen gebruiken in de keuken, aan tafel, in de koelkast of vriezer en in de oven of magnetron (let op boven de 150°C en nooit boven de 200°C).
- Siliconen kunnen technisch gezien gerecycled worden, helaas gebeurt dit niet.
Het verschil tussen food grade en medical grade siliconen
Het grootste verschil is dat medical grade siliconen zo gemaakt zijn dat ze langer dan 30 dagen in het menselijk lichaam door kunnen brengen. Medical grade siliconen worden dan ook vaak gebruikt voor het maken van fopspenen en spenen voor flesjes. Ook de textuur van medical grade verschilt een klein beetje van food grade silicone. Food grade siliconen zie je voornamelijk terug in producten als keukengerei en voedselcontainers. De reden dat er bij deze producten gekozen wordt voor food grade, is dat deze vorm beter bestemd is tegen de hoge temperaturen van de wasmachine, de magnetron, kokend water etcetera.
.jpg "Ijsvormpjes-of-Snack-Packs-zonder-plastic (1)")
Waar moet je op letten bij siliconen?
Wanneer je gebruik maakt van siliconen producten, zijn er een aantal dingen waar je op moet letten:
- 1. Niet in contact brengen met vuur.
- 2. Niet gebruiken in combinatie met scherpe voorwerpen.
- 3. Niet hardhandig schoonschrobben met ruwe spons.
- 4. Niet boven de 200°C gebruiken.
Discussie over siliconen bij hogere temperaturen
Het Belgische Test-Aankoop deed een test met siliconen bakvormen.
Uit deze test kwam naar voren dat siliconen vanaf 150°C, maar vooral vanaf 200°C ontbinden in siloxanen, kleine stukjes afgebroken siliconen, die onschadelijk lijken te zijn maar wel persistent in het milieu. Hoe snel dit gebeurt is afhankelijk van de katalysator die gebruikt is bij de productie. Platinum of peroxyde, waarbij siliconen met platinum als katalysator het tot 300°C veilig zijn en die met peroxyde tot 150°C.
Vooral bij de eerste paar keer bakken schijnt dit te gebeuren en daarom is een concrete tip om een nieuwe siliconen bakvorm heel goed af te wassen voor gebruik en daarna de bakvorm in te bakken door deze te vullen met een mengsel van olie en water en deze een uur in een hete oven van 220°C te zetten.
Onze persoonlijke keuze is om siliconen gewoon niet te gebruiken om mee te bakken, maar alleen voor andere doelen.
Schoonmaken siliconen producten
Siliconen producten zijn erg gemakkelijk te gebruiken en schoon te maken. Het kan mee in de vaatwasser en kan veilig steriel gekookt worden. Het beste is om siliconen producten gelijk na gebruik schoon te maken. Door siliconen producten gelijk na gebruik in heet water te leggen met een paar druppels citroensap, krijg je bijna alle etensresten en geurtjes weg. Even laten afspoelen en laten opdrogen in de lucht, en het product is weer schoon.
Echter blijven er soms (zelfs na het wassen in de vaatwasser) geurtjes achter in de siliconen, vaak als de siliconen in aanraking zijn geweest met scherpe etenswaren zoals knoflook, pepertjes, maar ook tomaat. Om dit tegen te gaan, hebben we een paar schoonmaaktips op een rijtje gezet:
1. (Witte of schoonmaak-) azijn: dompel een schone doek in azijn en maak hiermee het product schoon. Spoel vervolgens af met warm water en laat het product opdrogen in de lucht. Om de overige azijn te verwijderen kan het nodig zijn dat je het product nog een extra keer af moet spoelen.
2. Kokend water met azijn: zet een pan op het vuur en vul deze voor de helft met water. Voeg twee kopjes azijn toe en breng het zachtjes aan de kook. Zodra het mengsel kookt, kun je de siliconen producten voorzichtig in de pan leggen met behulp van een tang of spatel. Laat in totaal 10-15 minuten koken en zet dan de bron uit zodat het water stopt met koken. Haal na vijf minuten de producten weer VOORZICHTIG uit het water. Let op dat de siliconen dan nog erg heet zijn! Laat de producten afkoelen en spoel vervolgens nog even af. Op laten drogen in de lucht.
3. Baksoda: doe de baking soda in een bak totdat de hoogte ongeveer een halve centimeter is. Voeg vervolgens genoeg water toe om er een dikke pasta van te maken. Schrob met de pasta het gehele siliconen oppervlak schoon en laat het geheel opdrogen. Zodra de pasta droog is afspoelen met warm water tot dat alle pasta verdwenen is. Even afspoelen en vervolgens laten drogen aan de lucht.