Hoe biologisch afbreekbaar of composteerbaar zijn al die doekjes nu eigenlijk?
(Spoiler: niet, gewoon weggooien bij het restafval)
Je ziet het steeds vaker op verpakkingen van vochtige doekjes, babydoekjes of billendoekjes: “biologisch afbreekbaar” of “composteerbaar”. Het lijkt eenvoudig; even hup die toet of billen poetsen of de wc schoonmaken en weg met het doekje in het toilet of de GFT-bak. Je denkt misschien dat de doekjes uit elkaar vallen - zoals wc-papier dat doet - en verder afbreken in het riool. Of dat deze in de gft-bak met al het andere gft-afval zullen vergaan. Maar zijn die (billen)doekjes wel echt zo biologisch afbreekbaar of composteerbaar als wat de verpakking doet geloven? En wat is de werkelijke impact op ons milieu?
Even doorspoelen… daar gaat het doekje..
Een aantal maanden geleden was het nog in het nieuws dat rioleringen regelmatig verstopt raken door vochtige doekjes. De reden: ze vallen niet uit elkaar zoals wc-papier en vormen vaste strengen die de afvalwaterpompen tot stilstand kunnen brengen. Dit heeft alles te maken met de samenstelling van de vochtige doekjes. Hoogleraar duurzame chemie Gert-Jan Gruter aan de Universiteit van Amsterdam zegt tegen RTL Nieuws dat er vaak plastic in zit, ze vallen daarom helemaal niet uit elkaar en er blijven een soort plastic matjes over.
Op sommige verpakkingen staat dat de doekjes plasticvrij zijn en geschikt zijn om door te spoelen. Maar ook dan is het alsnog beter om ze niet door de wc te spoelen. De vochtige doekjes zijn namelijk dikker dan wc-papier. En nat wc-papier valt veel makkelijker uit elkaar. De vochtige doekjes plakken samen en vormen een soort klont. En dat is een kostbare aangelegenheid.
Babydoekjes in het riool?
Stichting RIONED, de overkoepelende organisatie voor stedelijk waterbeheer en riolering, heeft al in 2007 onderzoek gedaan naar hoeveel storingen en verstoppingen door vochtige doekjes (mede) veroorzaakt worden en welke maatschappelijke kosten dat geeft. Dit is te lezen in hun rapport ‘Effecten van reinigingsdoekjes op de riolering’. Daarin wordt geconcludeerd dat negentig procent van de gemeenten pompstoringen heeft door doekjes en 42% ook last heeft van rioolverstoppingen daardoor. Dit kost jaarlijks tientallen miljoenen euro’s. Dit jaar zal het onderzoek worden herhaald.
De landelijke campagne “Niet in het riool” (www.nietinhetriool.nl) moet voor bewustwording zorgen. Het enige gebruiksartikel dat geschikt is om door de wc te spoelen is wc-papier. Alle andere droge en vochtige doekjes horen niet thuis in het riool. Sinds kort hebben producenten aanpassingen doorgevoerd waardoor het Nederlandse afvalwatersysteem vochtig toiletpapier nu wel kan verwerken.
Materiaal van vochtige doekjes; biologisch afbreekbaar of composteerbaar?
Waar bestaan vochtige doekjes eigenlijk uit? De meeste vochtige wegwerpdoekjes bestaan uit een mix van viscose en cellulose, bijvoorbeeld op basis van beuken-, sparren- of eucalyptushout of uit biologisch katoen. Wanneer er op een verpakking gesuggereerd wordt dat een doekje biologisch afbreekbaar of composteerbaar is, zou je kunnen denken dat de doekjes onschadelijk zijn voor de natuur. Hierdoor worden ze sneller op de verkeerde manier weggegooid. Terwijl het voor het afvoeren via het rioolstelsel niet uitmaakt of de doeken van polyester, viscose of katoen zijn. “De beslissende factor is de scheursterkte”, zegt Stefan Bröker van de DWA, het Duitse netwerk van experts voor water, afvalwater en afval.
Dan maar in de afvalbak en niet bij het GFT…
Volgens de GFT-regelgeving zijn in het GFT-afval slechts enkele stoffen toegestaan. Dit sluit vochtige doekjes uit, ongeacht van welk materiaal ze zijn gemaakt. Omdat ze niet snel genoeg afbreken, kunnen ze ook problemen veroorzaken in composteringsinstallaties en moeten ze met veel moeite worden uitgezocht. Volgens de Duitse vereniging van gemeentelijke bedrijven, de VKU, geldt dit ook voor materialen die de fabrikanten omschrijven als ‘biologisch afbreekbaar’ of ‘composteerbaar’. Materialen als viscose en cellulose zijn gebaseerd op natuurlijke materialen, maar zijn zodanig gemodificeerd dat ze slecht afbreken. En ook als een doekje van katoen gemaakt is, kan het na een bewerkingsproces zoals weven, bleken of verven niet meer als een natuurlijke vezel worden gezien. Sowieso geldt dat een stof als katoen moeilijk biologisch afbreekbaar is. Maar ook toevoegingen zoals oliën of geurstoffen of eenvoudig dat wat je afveegt met het doekje hoort niet bij het GFT-afval thuis.
Bij Green Jump hebben we één merk doekjes,Jackson Reece, waarvan getest is dat de doekjes wel in de gft bak mogen en ook binnen 2 maanden afgebroken zijn. Maar dan mag er dus geen ontlasting op zitten, dus dat geldt dan vooral voor wanneer je het doekje hebt gebruikt om het gezichtje schoon te maken. Daarnaast heeft één van onze collega’s gesproken met een deskundige van Attero die heel duidelijk aangaf dat er gewoon geen vochtige doekjes bij het Gft mogen. Oftewel…..het blijft toch gewoon de prullenbak.
Billendoekjes milieuonvriendelijk
Het Duitse Ökotest is er duidelijk over: het ecologische evenwicht van de doekjes is niet goed, ook al belanden ze zoals bedoeld in het restafval. Ook al zijn ze uit plantaardige materialen gemaakt; voor de productie van viscose bijvoorbeeld is veel energie nodig en katoen heeft tonnen water nodig. Eigenlijk wel heel zonde dus om ze na 1 x weg te moeten gooien dus voor thuis misschien toch herbruikbare?
Herbruikbare babydoekjes
Toeten of billetjes poetsen kan natuurlijk ook met een washandje of stoffen doekje. Je kunt ze zelfs meenemen (houdbaarheid is dan een dag of 2 à 3). Wil je stoffen doekjes combineren met gemak, kijk dan eens naar deze doekjes in combinatie met de verzorgende blokjes van Terra Gaia, dan maak je zelf je eenvoudig te gebruiken vochtige doekjes, ook voor onderweg!