PFAS: waar zit het allemaal in en waarom zou je het willen vermijden?

PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen), waaronder PFOA (perfluoroctaanzuur), zijn chemische stoffen die vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen in allerlei producten worden gebruikt. Helaas zijn ze ook berucht vanwege hun persistentie in het milieu en mogelijke schadelijke gezondheidseffecten.

Wat is PFAS?

PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen, vandaar de naam: P-F-A-S) is een verzamelnaam voor een grote groep chemische stoffen die sinds de jaren 1940 op grote schaal worden geproduceerd en gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Er zijn meer dan 10.000 verschillende PFAS en ze hebben één ding gemeen: ze breken bijna niet af in het milieu. Voorbeelden van PFAS zijn PFOA (perfluoroctaanzuur), PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) en GenX (nieuwere vervanger van PFOA). Behalve in make-up (vooral waterproof make-up en long-lasting producten), komen PFAS voor in een breed scala aan producten.

Keukengerei en voedselverpakkingen

• Anti-aanbakpannen (zoals Teflon, vooral oudere modellen)
• Fastfood-verpakkingen (zoals hamburgerdoosjes, pizzadozen, popcornzakken)
• Vetwerend papier of karton

Cosmetica en verzorgingsproducten

• Foundation, mascara, lippenstift (vooral waterproof of long-lasting)
• Zonnebrandcrèmes
• Nagellak

Schoonmaakmiddelen en onderhoudsproducten

• Tapijtreinigers
• Water- en vlekafstotende sprays (voor schoenen, meubels, kleding)
• Autowasproducten

Industrieel en huishoudelijk gebruik

• Brandblusschuim (vooral in de luchtvaart en op vliegvelden)
• Verf, lakken en coatings
• Elektronica (PFAS kunnen gebruikt worden als isolatiemateriaal)

Waarom zijn PFAS zorgwekkend?
PFAS worden ook wel “forever chemicals” genoemd omdat ze nauwelijks afbreken in het milieu. Ze kunnen zich ophopen in het menselijk lichaam en worden in verband gebracht met gezondheidsproblemen zoals hormoonverstoringen, verhoogd cholesterol, verminderd immuunsysteem, en mogelijk een verhoogd risico op bepaalde kankers. Het vermijden van PFAS is lastig omdat ze in zoveel producten voorkomen en het vaak niet duidelijk op het etiket staan. Toch zijn er manieren om je blootstelling te beperken:

Cosmetica zonder PFAS: check het etiket op ingrediënten die je wilt vermijden met benamingen als fluoro, perfluoro, “PTFE” (Teflon), zoals Perfluorooctanoic acid (PFOA), Polytetrafluoroethylene (PTFE) en Perfluorononyl dimethicone.

Tips: Kies voor natuurlijke cosmetica-merken of gecertificeerde biologische merken, zoals: Weleda, Lavera of het door EWG gecertificeerde Attitude.
Gebruik apps zoals Think Dirty, INCI Beauty of Beat the Microbead om producten te scannen. Bij GreenJump hebben wij alles al voor je uitgezocht en kun je met een gerust hart shoppen.

Kleding en textiel: Probeer water- en vuilafstotende kleding (outdoorkleding met ‘DWR’-coating) ter vermijden of zoek naar PFAS-vrije opties. Ook vlekafstotende behandelde tafelkleden, bankstoffen of tapijten kun je het best vermijden.

Tips: Kies voor producten met het label PFAS-vrij of bluesign®, GOTS, OEKO-TEX (controleer wel of ze ook echt PFAS uitsluiten).

Voedselverpakking en keukengerei: Vermijd fastfoodverpakkingen zoals popcornzakken, pizzadozen en hamburgerdoosjes en Teflon-achtige anti-aanbakpannen (vooral oude of beschadigde pannen). Kies voor RVS, gietijzer, keramiek of glas voor koken, herbruikbare voedselverpakkingen zonder chemische coatings (zoals bijenwasdoeken).

Schoonmaak- en onderhoudsproducten: Vermijd waterafstotende sprays voor meubels/schoenen en glans- of beschermingssprays voor auto’s of ramen tenzij expliciet PFAS-vrij

Brandblussers en bouwproducten: Niet voor dagelijks gebruik, maar wees alert op brandblusschuim (vooral op werk of in industrie), tapijten en meubels die “vlamvertragend” zijn behandeld – kunnen PFAS bevatten.

Algemene aankooptips:

• Zoek op websites of verpakkingen naar termen als: PFAS-vrij, fluorvrij, perfluoro-free, geen forever chemicals
• Koop van merken die transparant zijn over hun ingrediënten en productieproces
• Gebruik bronnen zoals: https://detoxmypfas.org) (informatie en merkgidsen)
  https://echa.europa.eu (Europese Chemie Agentschap met info over verboden stoffen)