Kunststof: misschien wel een van de meest gebruikte materialen in onze moderne tijd. Een bijna magisch materiaal, waar vrijwel elk denkbaar product van gemaakt kan worden. Maar wel een materiaal met een keerzijde, want het is niet afbreekbaar in de natuur. Het verweert, het wordt kleiner en kleiner en kleiner…en voilà! Zo heb je ‘ineens’ microplastics. De verzamelnaam voor verschillende soorten minuscule kunststof deeltjes, als polyester, nylon, polystyreen en meer.
Hé wacht, daar hebben wij het eerder toch ook over gehad?
Dat klopt! Eerder berichtten we dat baby’s deze hele kleine stukjes kunststof, kleiner dan 5 mm, kunnen binnenkrijgen door het gebruik van plastic babyflessen en dat microplastics terug te vinden zijn in de ontlasting van baby’s. Uit onderzoeken blijkt ook dat we op vele manieren worden blootgesteld aan deze kleine plastic deeltjes; ze dwarrelen door de lucht, zweven door het water en hopen zich op in stof in huis. Die deeltjes komen daar bijvoorbeeld als je je polyester trui uittrekt, fleece deken uitschudt of van sigarettenpeuken, plastic zakjes en verpakkingen die verweren in de natuur. Zelfs ons drinkwater bevat microplastics, evenals duizenden cosmeticaproducten.
Wat betekent dat voor onze gezondheid?
Microplastics zijn dus overal. Maar welk effect ze op ons lichaam kunnen hebben, weten we eigenlijk niet echt. Best bijzonder toch? Dat vonden ze bij ZonMw, Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, ook. Reden voor hen om het Programma Microplastics & Health op te zetten, een wereldwijd uniek programma dat in een jaar tijd 15 kortlopende onderzoeksprojecten heeft gefinancierd. In de hoop antwoord te vinden op vragen als ‘welk effect hebben microplastics op de darmen’ en ‘wat is de impact van microplastic vezels op onze longen’. Dit programma is inmiddels afgerond en de resultaten van deze onderzoeken zijn bekend.
Van microplastics in de bloedbaan…
Misschien heb je het wel al gelezen. Want bij eerdere experimenten in een laboratorium vermoedden ze het al, maar nu weten ze het zeker: microplastics zijn aanwezig in menselijk bloed. Uit onderzoek van de VU bleek het bloed van 75% van de anonieme bloeddonoren microplastics te bevatten. Dat klinkt schrikbarend, maar de grote vraag is vooral: wat betekent dat voor onze gezondheid? Kunnen deze deeltjes bijvoorbeeld via de bloedbaan in organen terecht komen? En heeft dat gezondheidseffecten tot gevolg? Volgens de onderzoekers zelf is vervolgonderzoek hard nodig om hier antwoord op te kunnen geven.
…tot effect op de ontwikkeling van de luchtwegen…
Ook hebben onderzoekers van UMC Utrecht gekeken hoe menselijke immuuncellen reageren op microplastics. En wat bleek? De deeltjes kunnen leiden tot ontstekingsreacties in het menselijk lichaam. Ook vonden onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen dat nylonvezels mogelijk minder onschuldig zijn dan werd gedacht. Bij het kweken van minilongetjes waar microplastics aan toegevoegd werden, bleken de longetjes met polyesterdeeltjes door te groeien. Maar bij de longetjes waar nylondeeltjes aan werden toegevoegd remde de groei. De onderzoekers concluderen dat met name microplastics van nylon een groot effect kunnen hebben op de ontwikkeling van de luchtwegen.
…en van verstoringen tot ontstekingsreacties
Uit de verschillende onderzoeken werd ook duidelijk dat die kleine plastic deeltjes de darmwand en de placenta kunnen passeren en dat, afhankelijk van het type microplastic, ontstekingseiwitten in de darm worden geactiveerd. Ook kunnen de deeltjes op oppervlaktewater een goede drager van ziekteverwekkers zijn en is niet uit te sluiten, dat na herhaalde blootstelling een allergie op microplastics kan ontstaan. Meer uitleg over al deze (en andere) onderzoeksresultaten vind je in het nieuwsbericht van ZonMw.
Resultaten die aan het denken zetten over microplastics
Dat microplastics ons lichaam binnenkomen is dus zeker. En dat er effecten kunnen optreden ook. Maar hoeveel deeltjes ons lichaam binnen komen en hoelang ze aanwezig blijven? En wat de gevolgen zijn voor de mens? Dat weten we nog niet. Het programma Microplastics & Health is inmiddels afgerond, maar gelukkig wordt er een vervolg aan gegeven. Het MOMENTUM consortium, een publiek-private samenwerking, moet hier de komende tijd meer duidelijkheid over gaan geven. De betrokken partijen hopen rond 2024 meer te kunnen vertellen over de precieze effecten van die kleine deeltjes op onze gezondheid én hoe we schadelijke effecten kunnen voorkomen. Nederland is overigens met dit initiatief koploper op het gebied van onderzoek naar de gezondheidseffecten van microplastics.
Hoe vermijd je microplastics?
Wil je graag je blootstelling aan microplastics verminderen? Zorg dan in ieder geval voor lekkere frisse lucht in huis en stofzuig regelmatig. Microplastics zijn afkomstig van kunststof producten in huis en in de natuur. Kies daarom zoveel mogelijk voor producten van natuurlijke materialen. Zoals RVS lunchtrommels en drinkflessen, speelgoed van natuurlijke materialen en kleding van linnen, wol of katoen. Ga voor microplasticvrije cosmetica met een natuurkeurmerk, of zoek naar producten met het logo van Beat the microbead, een initiatief van de Plastic Soup Foundation. En let ook zeker even op met bijvoorbeeld het leegschudden van het filter van je droger; dit is typisch een plek waar microplastics zich ophopen. In dit college van de Universiteit van Nederland, legt een van de betrokken onderzoekers nog eens helder en duidelijk uit wat we nu weten over microplastics, aanrader!
Geef een reactie