Schadelijk aluminium in deodorant, hoe zit het nu echt?

De vraag ”Is aluminium in deodorant kankerverwekkend? “ blijft via verschillende bronnen terugkomen. Tot nu waren dit slechts conclusies uit eerdere laboratorium onderzoeken met bacteriën en cellen in kweekschaaltjes en er is helaas nog onvoldoende bewijs om harde conclusies te kunnen trekken. Vrijwel iedereen gebruikt dagelijks deodorant en een mogelijke link met kanker kan daarom zorgen geven of leiden tot ongeloof.

De tot voor kort gedane onderzoeken wezen echter wel degelijk in de juiste richting. Een team van Zwitserse wetenschappers hebben eind 2016 een degelijk onderzoek in een muismodel gedaan om meer duidelijkheid te krijgen over de hypothese dat aluminium bijdraagt aan de toename van borstkankergevallen in de westerse maatschappij. Ze keken naar de mogelijke schadelijk effecten van aluminium in de vorm waarin het in deodorant voorkomt (aluminiumchloride en aluminiumchlorohydraat), in de juiste concentratie en hoe het bij de mens via de okselhuid wordt opgenomen. De onderzoekers leggen door dit onderzoek een duidelijke link tussen deodorant met aluminium en borstkanker.

Veiligheid aluminium

Aluminium wordt breed toegepast in de industrie als toevoeging aan levensmiddelen, deodorant, vaccinaties en aan bijvoorbeeld zuurremmende medicijnen. In het algemeen wordt aluminium in de praktijk als veilig beschouwd, maar er is door ontbrekend onderzoek nog veel onbekend over de precieze effecten die het kan hebben op menselijke cellen. Sommige dingen zijn al wel onderzocht. Het is bijvoorbeeld bekend dat aluminium schadelijke effecten kan hebben op onder andere het zenuwstelsel, ontstekingsbevorderend kan werken en DNA kan beschadigen. Andere onderzoeken laten zien dat aluminium de estrogeen receptoren verstoord.

Blootstelling aan aluminium via deodorant

We worden via verschillende bronnen blootgesteld aan verschillende vormen van aluminium. Een grote bron is het gebruik van deodorant met aluminiumchloride als werkzame stof om de zweetklieren tijdelijk te blokkeren en daardoor het zweten te verminderen. Aluminiumchloride in deodorant wordt omgezet in aluminiumhydroxide en dit bereikt door de continue, dagelijkse en levenslange toediening op de huid gemakkelijk de borstepitheelcellen (cellen die organen en andere weefsels bedekken) van het borstweefsel en kan zich daar ophopen. De concentratie aluminium in een menselijk lichaam is laag, terwijl de concentratie in de borst veel hoger blijkt te zijn. Naast dat er bij mensen steeds meer borstkanker voorkomt, verandert ook de plaats van de borstkanker. Tumoren bevindt zich steeds meer in de buitenste delen van de borst waardoor het vermoeden gerezen is dat dit door een schadelijke, lokaal toegepaste stof van buitenaf moet komen. Hierdoor is aluminium in deodorant als verdachte stof naar voren gekomen.

Nieuw onderzoek naar kankerverwekkend aluminium in deodorant

De groep wetenschappers van verschillende Zwitserse instituten die zich bezig houden met oncologie wilden het effect van aluminiumchloride bekijken in een beter en dichter bij de mens komend model dan de bacterie- en kweekschaalmodellen die tot nu toe gebruikt zijn. Betrouwbaar onderzoek naar het effect van aluminiumchloride in deodorant op mensen zelf is lastig omdat er vele soorten deodorant met aluminium zijn en erg veel mensen deze deodoranten gebruiken of gebruikt hebben. Hierdoor is het slechts gissen naar het kankerverwekkende effect op menselijke cellen. Om meer duidelijkheid hierover te krijgen is dit onderzoek uitgevoerd waarbij een muizenmodel gebruikt is en er dus voor het eerst gekeken is naar het effect op een zoogdier.

Om zo dicht mogelijk in de buurt te komen van de menselijke blootstelling gebruikten ze in het onderzoek een hoeveelheid aluminium die gelijk is aan de hoeveelheid die in de menselijke borst gevonden wordt bij dagelijks gebruik van aluminium bevattende deodorant onder de oksel. Omdat mensen deodorant meestal dagelijks en gedurende hun hele volwassen leven gebruiken werd er in dit onderzoek gekeken naar het langetermijneffect.

Resultaat van het onderzoek

Uit het Zwitserse onderzoek bleek dat aluminium in de vorm waarin het in deodorant aanwezig is (aluminiumchloride en aluminiumchlorohydraat) en op de manier waarop het gebruikt wordt door mensen, het DNA kan beschadigen. Dit veroorzaakt veranderingen in gezonde borstepitheelcellen (vergelijkbaar aan die van de mens) van muizen waardoor gezonde borstcellen tumoren vormen en kunnen uitzaaien. Er werden uitzaaiingen gevonden naar longen, hersenen en lever. De onderzoekers keken in vitro, dus in een kweekschaaltje, maar ook werden er onderzoeken gedaan op muizen om de mens zo dicht mogelijk te benaderen.

Conclusie en advies gebruik deodorant met aluminium

Dit muizen model kan uiteraard niet 1 op 1 worden vergeleken met het effect van deodorant met aluminiumchloride op menselijke cellen en op de mens als geheel, maar het zijn wel duidelijke en goed onderbouwde resultaten en conclusies waarmee er zeer grote vraagtekens kunnen worden gezet bij de veiligheid van de meeste reguliere deodoranten waarin aluminiumchloride als werkzame stof is gebruikt. Dát de effecten ook bij mensen aanwezig zullen zijn is te verwachten, maar toekomstig aanvullend onderzoek zal moeten gaan uitwijzen in welke mate de schadelijke effecten bij ons optreden.

Een van de wetenschappers van het onderzoek vergelijkt het aluminiumchloride verhaal met asbest. Ook deze stof was goedkoop waardoor de industrie het veel en graag gebruikte. Langzamerhand kwamen er steeds meer aanwijzingen dat het kankerverwekkend was, maar mensen bleven, net als met aluminiumchloride in deodoranten, resultaten in twijfel trekken. De bewijzen stapelden zich op en uiteindelijk kwam er pas na 50 jaar een verbod.

Het advies van de Zwitserse wetenschappers op basis van hun resultaten is dan ook om deodorant met aluminiumchloride zo min mogelijk te gebruiken. Hoewel borstkanker bij mannen minder voorkomt dan bij vrouwen adviseren de Zwitserse wetenschappers ook hen om aluminiumchloride te vermijden. Goed de ingrediëntenlijst bekijken dus en flessen met aluminiumchloride in het winkelschap laten staan.

Reactie van een fabrikant

Een van de fabrikanten van verschillende merken deodorant, Unilever, komt met een tegenreactie dat het gebruik van aluminium bevattende deodorant geen kwaad kan en dat ze uitgebreid getest worden. Zij baseren deze conclusie echter op de voor hun geldende regels: het testen van aluminium op bacteriën. Een effect van een stof op bacteriën is doorgaans niet een goed model om het effect op dierlijke en/of menselijke cellen te voorspellen. Daarom is het goed dat er nu eindelijk gekeken is naar het effect op zoogdiercellen, in dit geval muizen. Dit is een belangrijke volgende stap richting onderzoek naar het effect op mensen..

Reactie van de borstkankervereniging

De Borstkankervereniging heeft nog steeds als standpunt dat deodorant met aluminiumchloride geen oorzaak is van borstkanker. Zij geeft aan dat er nog onvoldoende bewijs is omdat er nog niet is getest op de huid van mensen.

Gezonde alternatieven voor aluminium in deodorant

Aluminiumchloride of andere vormen van aluminium zijn te vermijden door goed op de verpakking van deodorant te kijken of het bij de ingrediënten staat. Onder de reguliere deodoranten zijn gelukkig ook soorten zonder aluminium te vinden die ook goed werken tegen transpiratievocht en -zweet. Er zijn deodoranten op basis van kruiden en andere varianten die op natuurlijke wijze werken en de benodigde zweetproductie niet remmen. Een andere effectieve stof is natriumbicarbonaat zoals bijvoorbeeld in de deodorant van The Ohm Collection. Dit absorbeert het zweet en neutraliseert zweetgeur. Een fijn parfum is toegevoegd in de vorm van natuurlijke essentiële olie.