Luizen bestrijden zonder schadelijke stoffen, kan dat?

Uit de Verenigde Staten komen er berichten dat luizen meer en meer resistent zijn tegen chemische bestrijdingsmiddelen. Het gebruik van deze middelen heeft, naast dat het geen gezonde optie is, dus ook nog eens geen nut meer. Het meest aangeraden alternatief dat tegenwoordig overal verkrijgbaar is lijkt de oplossing, maar hoe gezond zijn deze middelen? En zijn er nog meer opties? Even wat feiten over luizen en de behandelopties op een rij.

In Nederland is er beperkt onderzoek gedaan naar de resistentie van hoofdluis tegen chemische middelen. Omdat het geen gevaarlijke ziekte is waar kinderen dood aan gaan, krijgt het RIVM geen subsidie om volledig onderzoek naar hoofdluis te doen. Ook zijn er geen getallen over hoe vaak hoofdluis nou voorkomt in Nederland. Er wordt op scholen steeds vaker op gecontroleerd, dus je hoort er meer over dan vroeger. Maar niets wijst op een eventuele toe- of afname, we hebben echter geen cijfers”, legt een medewerker van het RIVM uit.

Uit recent onderzoek in de Verenigde Staten blijkt dat in zeker 25 staten gemuteerde hoofdluizen zijn aangetroffen in kinderharen. Deze luizen zijn resistent geworden tegen de vooral in het verleden veelgebruikte chemische anti-hoofdluismiddelen. In 104 van de 109 bestudeerde luizenpopulaties waren deze resistente luizen te vinden. Permetrine wordt genoemd als een van de chemische middelen die niet meer werken bij het bestrijden van hoofdluis.

Permetrine

In Nederland is dit middel ook op de markt, onder andere onder de naam Loxazol of gewoon Permetrine crème. Het middel wordt voornamelijk gebruikt voor de bescherming van gewassen, maar is sinds 2000 niet meer toegestaan in de EU als gewasbeschermer. Het mag nog wel gebruikt worden in bepaalde middelen en sprays, waaronder dus als hoofdluisbestrijder. Volgens het RIVM omdat de concentraties veel lager zijn in die producten. De stof wordt als niet-selectief beschreven en kan daarom, als bijvoorbeeld gewasbeschermer, insecten en kleine zoogdieren schaden. De stof is dodelijk voor katten.

Malathion

Malathion is een ander chemisch middel om hoofdluis tegen te gaan. Het betreft ook een insecticide dat wereldwijd wordt gebruikt als gewasbeschermer, echter in de EU sinds 2007 niet meer. Als hoofdluismiddel is het nog gewoon verkrijgbaar, maar moet het zeer voorzichtig worden gebruikt en het wordt het net als Permetrine tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode afgeraden. De symptomen die optreden als een kind het middel per ongeluk binnenkrijgt (oraal) liegen er ook niet om.

In het voorjaar van 2015 publiceerde de International Agency for Research on Cancer (IARC) van de World Health Organisation (WHO) een onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Dit onderzoek concludeert onder andere dat malathion voor mensen waarschijnlijk een kankerverwekkende stof is, en geeft de omschrijving: ‘probably carcinogenic to humans’. De WHO riep vervolgens een task force in het leven , die op 11 september 2015 haar bevindingen rapporteerde. Hier werd aangeraden om het effect van het gebruik van onder andere malathion verder te onderzoeken. Malathion is ondertussen nog steeds verkrijgbaar.

Onderzoek RIVM

Tussen 2010 en 2012 deden Het Landelijk Steunpunt Hoofdluis en het RIVM onderzoek naar de resistentie van hoofdluis tegen insecticiden. Vóór dit onderzoek werd geadviseerd door het RIVM hoofdluis te behandelen door middel van kammen en als tweede optie werd behandeling met insecticiden genoemd. Omdat uit het onderzoek bleek dat de resistentie was toegenomen, zijn er nieuwe richtlijnen opgesteld: kammen, nog meer kammen en het gebruik van een anti-hoofdluismiddel en warme lucht. Er bestaan trouwens ook elektrische kammen inmiddels.

Hoewel het niet chemische maar fysische middel Dimeticon sindsdien wordt aangeraden door het RIVM, worden de chemische middelen Permetrine en Malathion nog altijd genoemd als eventuele bestrijder van hoofdluis in deze nieuwe richtlijnen. Het RIVM schrijft: ,, In toenemende mate wordt er in het buitenland melding gemaakt van resistentie tegen middelen op basis van permetrine of malathion. In Nederland zijn beperkt cijfers over resistentieontwikkeling beschikbaar waaruit blijkt dat therapiefalen vaker optreedt na behandeling met permetrine dan met malathion.”

Er wordt kort gezegd dus wel aangegeven dat Permetrine en Malathion waarschijnlijk minder goed zijn, maar worden nog altijd als optie genoemd. Wel wordt in verband met de toenemende resistentie de voorkeur gegeven voor Dimeticon.

Dimeticon

Dimeticon is geen insecticide. Als anti-hoofdluismiddel is het verkrijgbaar onder verschillende productnamen, waarvan de bekendste Prioderm Dimeticon en XT Luis zijn. Dimeticon is een silicoonpreparaat dat de luis als het ware omsluit zodat deze verstikt. Een middel als XT Luis bestaat voor 4% uit dimeticon en 96% uit cyclometicon, een stof die fungeert als drager van het middel, en eenmaal aangekomen bij de luis verdampt, zodat het middel z’n werk kan doen.

Hoewel Dimeticon als bestanddeel in de strijd tegen hoofdluis als veilig wordt beschouwd, bevatten de producten met deze werkzame stof bestanddelen die irriterend kunnen zijn en waar mensen gevoelig op kunnen reageren. Ook rapporteert de Environmental Working Group Skin Deep een gering gezondheidsrisico, het zou niet goed zijn voor de organen. Ook is het niet erg milieuvriendelijk.

Natuurlijke hoofdluisbestrijding

Een middel tegen de hoofdluis dat geen pesticide is, is dus niet per definitie altijd gezond voor de mens en het milieu.

Green Jump heeft om die reden een geheel natuurlijke optie in het assortiment opgenomen. Lice Bomb hoofdluisbestrijding van Eco.kid is een biologisch en natuurlijk middel dat helpt bij de bestrijding van hoofdluis. Het middel bevat essentiële oliën waar de luis simpelweg niet van houdt. Het product komt uit Australië en is gecertificeerd door COSMEBIO, USDA NOP en door de Australian Certified Organic Standard. De producten van Eco.kid worden van Australische plantenextracten gemaakt. Ze bevatten geen kunstmatige kleur- en geurstoffen, sulfaten en chemische conserveringsmiddelen. Ook heeft het merk een luizenkam van rvs op de markt gebracht.

Een andere aanpak tegen hoofdluis is de Robi Comb Pro. Een luizenkam waarbij helemaal geen shampoo meer nodig is, omdat de luizen worden gedood door de elektrische puls van de Robi Comb pro.

Preventie hoofdluis

Naast het middel om hoofdluizen te bestrijden zodra zij eenmaal in de (kinder)haren zijn aangetroffen, hebben wij ook enkele producten van Eco.kid in het assortiment ter preventie van hoofdluis, zoals de shampoo, conditioner en zelfs een natuurlijke en supersterke haarwax, die ook nog eens zo vies is voor luizen dat ze het wel laten om in de haartjes van je kind rond te hangen.

Nog een handig weetje: heeft uw kind hoofdluis dan is het niet nodig om al het beddengoed en alle jassen en knuffels te wassen. Volgens het RIVM is dit inmiddels achterhaald, omdat luizen voeding nodig hebben en daarom (kinder)hoofden opzoeken. Die ene luis die op een jas blijft zitten is binnen de kortste keren dood. Alleen de haren behandelen is dus voldoende bij hoofdluis.