BPA update 2015: nieuwe risico analyse door EFSA

Bisphenol A (BPA) is een hormoonverstorende stof die in vele producten en voedingsmiddelen te vinden is. Eerdere Green Jump blogs over Bisfenol A (BPA) kun je hier teruglezen waarvan deze een mooie inleiding voor dit blog is.

Er is de laatste jaren flink wat onderzoek gedaan naar deze belangrijke schadelijke stof en verschillende wetenschappers, instanties, overheden en niet te vergeten de chemiebedrijven houden zich bezig met de ontwikkelingen. Het is een discussie die verder reikt dan alleen wetenschappelijk onderzoek naar gezondheidsrisico’s, want uiteraard spelen ook de belangen van overheden (handelsbelangen, zie nu bijvoorbeeld de discussie over TTIP) en bedrijven een rol. Dit maakt het beoordelen van de resultaten van onderzoek en beleidvorming lastig.

Onlangs verscheen een nieuwe BPA evaluatie van de European Food Safety Authority (EFSA). De eerdere analyse stamde uit 2006. Naar aanleiding van de grote hoeveelheid onderzoek vanaf 2010 heeft EFSA in 2015 een nieuwe risico analyse uitgevoerd naar de veiligheid van BPA door een samengesteld panel van experts in voedsel contact materialen, enzymen, smaakstoffen en hulpstoffen.

Het panel heeft wetenschappelijk onderzoeken van de laatste tijd beoordeeld op hun betrouwbaarheid en relevantie en er is een nieuwe schatting gemaakt van de maximale blootstelling aan BPA via voeding en overige bronnen. Daarnaast is gekeken naar de gezondheidsrisico’s van de blootstelling aan BPA voor mensen.

Resultaten van de BPA risico analyse

Volgens de uitgevoerde onderzoeken door het EFSA panel is de hoeveelheid BPA waaraan mensen worden blootgesteld te laag om een gezondheidsrisico te kunnen vormen. Vergeleken met de schattingen uit 2006 bleek de blootstelling aan BPA via alleen voeding 4-15 keer lager te zijn en de totale blootstelling aan BPA bleek 3-5x lager, beide afhankelijk van de leeftijd.

Van alle leeftijdsgroepen blijken baby’s de grootste blootstelling aan BPA via voeding te hebben door hun grotere voedselinname ten opzichte van hun lichaamsgewicht. De grootste bron van BPA uit voeding voor alle leeftijden bleek voedsel uit blik. Jongeren blijken de grootste totale blootstelling (voedsel, stof, cosmetica, kassabonnen) aan BPA te hebben

Naar aanleiding van de alle resultaten heeft de EFSA de Tolerable Daily Intake (TDI, de geschatte maximale veilige hoeveelheid per dag) uit 2006 verlaagd naar 4 microgram per dag per kg lichaamsgewicht. Dit is 12,5 keer lager dan de vorige vastgestelde TDI.

De nieuwe TDI is een tussentijdse, tijdelijke waarde (tTDI, tijdelijke TDI), in afwachting van aanvullende onderzoeken en lopende lange termijn studies bij ratten naar prenatale en postnatale blootstelling aan BPA

Onderzochte gezondheidsrisico’s van BPA blootstelling

Uit dierenstudies bleek dat er bij blootstelling van dieren aan meer dan 100x de TDI schade aan lever en nieren en waarschijnlijk ook de borstklieren optrad. Hoewel EFSA denkt dat het niet waarschijnlijk is, kan het nieuwe onderzoek niet uitsluiten dat BPA een mogelijk schadelijk effect kan hebben op de voortplanting, zenuwstelsel, immuun- en metabool systeem en hart- en vaatstelsel. Deze nog onbekende gezondsheidsrisico’s zijn onzekere factoren die zijn meegenomen bij de risico analyse door het panel.

Nieuwe tTDI voor Bisphenol A

De vorige TDI was 50 µg/kg lichaamsgewicht/dag. Bij het vaststellen van de nieuwe tTDI voor BPA in voedsel zijn de effecten op de nieren bij muizen gebruikt als referentiepunt. Resultaten van studies van de laatste tijd, samen met nieuwe resultaten en de nieuwe risico analyse met daarin alle onzekerheidsfactoren heeft geleid tot een lagere tTDI van 4 µg/kg lichaamsgewicht/dag.

De onzekerheidsfactoren die zijn beoordeeld en berekend zijn bijvoorbeeld: het effect van BPA op de nieren van de muizen omgerekend naar een TDI voor mensen. Het omrekenen van het effect van muis naar mens, de verschillen tussen diersoorten en individuen en het onbekend zijn van de resultaten op lange termijn en het onbekende effect van BPA op andere organen en systemen dan de nieren.

De nieuw vastgestelde TDI is daarom een tijdelijke tot er resultaten zijn van lopende en aanvullende onderzoeken.

Conclusie

De EFSA heeft aan de hand van deze analyse door haar panel van experts een nieuwe tTDI van 4µg/kg gewicht/dag vastgesteld voor de orale blootstelling van mensen aan BPA via voedsel. Deze tTDI is lager dan de oude TDI. EFSA concludeert op basis van de beschikbare resultaten tot nu toe dat er geen gezondheidsrisico is door inname van BPA via voedsel voor alle leeftijdsgroepen omdat de blootstelling lager is dan de nieuw vastgestelde tTDI.

Door de verschillende onduidelijkheden kunnen er nog geen harde conclusies worden getrokken. Daarbij is er door gebrek aan goed onderzoek en resultaten nog niet veel bekend over de schatting van de blootstelling aan BPA anders dan door voeding, zoals bakjes, bekers, speelgoed en cosmetica. Dit zorgt er tezamen met de andere onzekere factoren en het ontbreken van de lange termijn effecten voor dat de nieuwe tTDI niet een zekere waarde is.

Daarbij gaat deze nieuwe TDI slechts over één chemische stof terwijl we in ons dagelijks leven in aanraking komen met een mix van verschillende potentieel schadelijke stoffen. Het is onbekend wat de gezondheidseffecten van die combinatie van stoffen op je lichaam zijn.

Het blijft lastige materie en er blijft onzekerheid. Een voordeel is dat je een groot deel van de blootstelling aan BPA kunt vermijden door eenvoudige maatregelen. Vermijd zoveel mogelijk eten uit blik, kies voor rvs, glas en aardewerk in plaats van plastic en neem geen kassabonnetjes aan.