Naar aanleiding van het blog “Schadelijk arsenicum in rijst, rijstmelk en andere rijstproducten” zijn er verschillende reacties gekomen. In deze aanvulling op het blog worden een aantal van de gestelde vragen en opmerkingen toegelicht en beantwoord, met name over het verschil tussen verschillende landen en wel of niet biologisch telen.
Levensverwachting en kanker in Azië
Het idee lijkt te bestaan dat Aziatische mensen ouder worden dan de rest van de wereldbevolking. Dit zou niet passen bij de vele rijst (arsenicum) die deze mensen eten. Dit is een misvatting is. Men wordt niet ouder in Azië met uitzondering van Japan. In Europa leeft men langer dan in China. De levensverwachting van mensen wordt natuurlijk niet alleen bepaald door voeding, maar is multifactorieel en dus niet alleen afhankelijk van het wel of niet veel rijst(producten) eten.
Arsenicum en kanker in Azië
Voeding speelt een rol bij het ontstaan van bepaalde ziektes maar een eventueel gezondheidseffect van arsenicum zul je niet direct merken. De effecten van arsenicum, waaronder kanker, zijn zeer lange termijn effecten en deze zie je pas terug op latere leeftijd. De vormen van kanker die gerelateerd zijn aan arsenicum zijn zogenaamde “late-life kankervormen”. Uit studies bij mensen blijkt dat bij hoge blootstelling aan arsenicum vooral meer maag-, blaas- huid- en longkanker, leukemie en lymfeklierkanker voorkomt.
Aziaten krijgen deze vormen van kanker net zo goed als niet Aziatische mensen. Daarbij komen bepaalde kankers zoals bijvoorbeeld lever-, long- en maagkanker in Japan en China juist veel meer voor dan in de rest van de wereld (Professor Andy Meharg of Plant and Soil Sciences, Queen's University Belfast en http://globalcancermap.com/). Er spelen hierbij natuurlijk veel meer factoren mee dan alleen het dieet. Je kunt echter niet stellen dat kanker in Azië minder veel voorkomt en mensen in dit werelddeel ouder worden. Het tegenovergestelde is zelfs waar.
Arsenicum verschillen per land, biologische teelt en soort rijst
In rijst zit, net als in vele andere voedingsmiddelen arsenicum. Dat het in rijst zo veel meer aanwezig is dan in andere gewassen komt door de eigenschap van rijst om arsenicum op te nemen. Het arsenicum zit van nature in de bodem en de hoeveelheid verschilt per gebied. Daarbij zit er op sommige plekken nog eens extra veel arsenicum in de bodem omdat mensen het in grote hoeveelheden als bestrijdingsmiddel hebben gebruikt en in sommige gebieden nog steeds gebruiken. Arsenicum is gebruikt als ratten- en mierengif en als onkruidbestrijder. Vooral waar katoen geteeld is, is dit het geval. Dit is verspreid over de wereld gebeurd en er zijn geen duidelijke verschillen per land. In een aantal studies zijn deze verschillen in kaart gebracht door te kijken naar verschillende soorten en merken rijst en rijstproducten. Deze studie van de U.S. Food and Drug Administration (FDA) heeft een zeer groot aantal rijst en rijstproducten, die in Amerika verkrijgbaar zijn, geanalyseerd op hun arsenicum gehalte. In Europa zijn er meerdere studies* gedaan en onderzoeken zijn nog steeds gaande.
De European Food Safety Organisation (EFSA) heeft omvangrijke rapporten geschreven over de blootstelling aan arsenicum via voeding. In Zweden heeft de National Food Agency (Livsmidelsverket) een uitgebreide studie gedaan waaruit bleek dat van alle rijstproducten rijstwafels het meeste arsenicum bevatten ( gemiddeld 152 µg/kg), daarna volgt zilvervliesrijst (177µg/kg) en het minste arsenicum zit in Basmati- en Jasmijnrijst. Uit dit onderzoek kwam opvallend naar voren dat spoelen van de rijst voor het koken geen effect heeft, wel verlaagt koken in ruim water de hoeveelheid arsenicum.
Uit al deze studies komt naar voren: Er is een grote variatie in het gehalte arsenicum tussen de verschillende merken rijst en rijstproducten. De grond waar de rijst groeit, bepaalt hoeveel arsenicum erin zit. De meest belangrijke landen waar rijst verbouwd wordt zijn: India, Italië, Pakistan, Spanje, Thailand en Vietnam. Er blijken geen duidelijke verschillen per land te zijn en het maakt ook niet uit of rijst biologisch geteeld is. Het is de arsenicum in de bodem die van belang is en dit staat los van de wel/niet biologische teelwijze.
Biologisch of niet biologisch, uit Italië, Amerika of India, het maakt dus geen verschil. Er zitten variaties in, maar die zitten niet in het land of het biologisch zijn, maar in de variaties in arsenicum in de bodem waar de rijst groeide.
Goed nieuws uit de politiek
Er is nog geen standaard analyse voor het bepalen van de hoeveelheid schadelijk anorganisch arsenicum, maar de Europese Committee for Standardisation (CEN) is hiermee bezig. De Europese Unie heeft ivm de uitgebreid aangetoonde gezondheidsrisico’s per 1 januari 2016 maximum niveaus bepaald voor anorganisch arsenicum in rijst en bepaalde rijstproducten. Ook in de Codex Alimentarius worden voor de lange termijn limieten vastgesteld. Hierdoor wordt het mogelijk om controle maatregelen op te stellen en er zal een Europese standaard analyse komen. De EU vraagt daarbij (in de EU Commission Recommendation on the monitoring of arsenic in food 2015) aan alle lidstaten om in de toekomst zo veel mogelijk data te verzamelen zodat er een betere risico analyse gemaakt kan worden en er betere maximum levels vast kunnen worden gesteld.
Rijst is geen vergif
Nee, rijst is geen vergif en je hoeft het echt niet helemaal te bannen uit je dieet, maar VARIATIE is het sleutelwoord. Arsenicum kan in grote hoeveelheden op lange termijn kwaad, de EFSA geeft daarom aan dat arsenicum voor zover mogelijk vermeden dient te worden. Het advies van artsen, instanties en overheden is ook om het gebruik te matigen en te variëren met andere producten.
Dit advies geldt voor iedereen, maar met name voor kinderen door hun grotere blootstelling ten opzichte van hun lichaamsgewicht en doordat zij vaker dezelfde producten eten. Rijst en rijstproducten bevatten per portie meestal minder arsenicum dan de vastgestelde norm, maar het consumeren telt natuurlijk wel op. Eventuele effecten zijn niet direct te zien, maar zouden in het latere leven naar boven kunnen komen.
Arsenicum in rijst samengevat
- Rijst is geen vergif, de arsenicum die erin zit is dit in grote hoeveelheden wel.
- Varieer met andere producten, geef een kind niet alleen rijstmelk, rijstepap en rijstwafels
- Door te koken in ruim water en af te gieten vermindert de hoeveelheid arsenicum
- Mensen in Azië worden niet ouder dan de rest van de wereld
- Effecten van arsenicum zoals bepaalde voeding gerelateerde kankers komen pas laat in het leven naar voren
- In alle landen waar rijst geteeld wordt komt arsenicum voor in de bodem
- De hoeveelheid arsenicum in de bodem wisselt per gebied
- Arsenicum is een natuurlijk element, maar kan in grotere hoeveelheden op lange termijn schadelijk zijn.
- Arsenicum in de bodem is deels natuurlijk en deels in grote hoeveelheden als bestrijdingsmiddel door de mens op het land gebracht. Beide vormen bevatten schadelijk anorganisch arsenicum
- Er is geen verschil tussen biologische en niet-biologische rijst
- Er zijn richtlijnen opgesteld door Europese en Wereldwijde instanties voor de maximale hoeveelheid arsenicum per portie in rijst en rijstproducten. Door hier veel van te nuttigen, zoals mensen met een bepaald eetpatroon doen, kun je boven de aanbevolen maximale dosis uitkomen.
*Studies waarbij gekeken is naar anorganisch arsenicum in rijst en rijstproducten:
Meharg, A.A., Levels of arsenic in rice- literature review, Food Standards Agency contract C101045, UK 2007.
Producten verkrijgbaar in Aberdeen, Groot Brittanië
Pétursdóttir, A.H., Friedrich, N., Musil, S., Raab, A., Gunnlaugsdóttir, H., Krupp, E.M., Feldmann, J., Hydride generation ICP-MS as a simple method for determination of inorganic arsenic in rice for routine biomonitoring, Analytical Methods, 2014, 6, 5392-5396.
Producten verkrijgbaar in Denemarken
Fødevarestyrelsen 2013, Uorganisk arsen i ris og risprodukter, KONTROLRESULTATER 2013, Project number 2009-20-64-00159
Producten verkrijgbaar in Spanje
Torres-Escribano, S., Leal, M., Vélez, D., Montoro, R., Total and Inorganic Arsenic Concentrations in Rice Sold in Spain, Effect of Cooking, and Risk Assessments, Environ. Sci. Technol., 2008, 42 (10), 3867–3872